Coğrafyanın Konusu Ve Bölümleri 9 Sınıf
kaynağı değiştir]
Pusulanın Avrupa'ya geçmesi sonucunda uzak diyarlara yolculuklar başladı ve yeryüzü hakkında daha geniş bilgiler edinildi. Daha çok yeni ticaret yolları bulmak, keşfedilmemiş bölgelerdeki kaynaklara ulaşmak temel hedefti. Kristof Kolomb, Vasco da Gama, Bartolomeu Dias, Amerigo Vespucci, John Cabot ve Macellan keşifleriyle haritalar zenginleşti. Kuzey ve güney Amerika, Okyanusya adaları, Avustralya, kuzey ve güney kutbu keşifleri tamamlanmıştır. Dünyanın yuvarlak olduğu, çevresi dolaşılarak uygulamalı olarak ispat edilmiştir. Anversli Abraham Ortelius 'te ilk yeryüzü atlasını yaptı.
Osmanlı devletinde Pîrî Reis; Kitab-ı Bahriye, Kâtip Çelebi; Cihannuma ve Evliya Çelebi; Seyahatnamesi ile coğrafyaya katkıda bulunan Türklerdir.[8]
Yakın Çağ[değiştir 
9. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı MEB Yayınları 1. Ünite Doğal Sistemler Sayfa 19, 20, 21, 22, 23, 24 Coğrafyanın Konusu ve BölümleriSoruları ve Cevapları
9. Sınıf MEB Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Coğrafyanın Konusu ve Bölümleri Cevapları
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 21 Cevabı
Verilen fotoğrafları inceleyerek fotoğraflardaki unsurların coğrafyanın araştırma alanlarından hangi alt dalına ait olduğunu aşağıdaki boşluklara yazınız.
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 22 Cevabı
Aşağıdaki tabloda A sütununda beşerî ve ekonomik coğrafyanın alt dalları, B sütununda bu bilim dallarına ait bazı konular verilmiştir. A sütunundaki rakamları, B sütunundaki boşluklara uygun şekilde yazınız.
A listesi B listesi
(1) Nüfus coğrafyası (1) Marmara Denizi’nde feribot seferlerinin aksaması Türklerin yaşadığı ülkeler
(2) Ulaşım coğrafyası (2) Doğu Anadolu’dan yoğun göçün yaşanması
(3) Enerji coğrafyası (3) Batman’da petrol çıkarılması
(4) Sağlık coğrafyası (4) Tropikal bölgelerde sarıhumma hastalığının yaygın olması
(5) Tarihî coğrafya (5) Osmanlı Devleti&#;nde coğrafi araştırmalar
(6) Ticaret coğrafyası (6) İhracat ve ithalat yapılan ülkeler
(7) Tarım coğrafyası (7) Kivi üretim alanları
(8) Turizm coğrafyası (8) Peri bacalarını ziyaret eden insanlar
(9) Siyasi coğrafya (9) Avrupa Birliği&#;ne katılan ülkeler
(10) Kültürel coğrafya (10) Peri bacalarını ziyaret eden insanlar
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 24 Cevabı
Aşağıdaki kavram haritasında yer alan boş kutuları, verilen kelimelerden uygun olanını kullanarak doldurunuz.
9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 19, 20, 21, 22, 23, 24Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
Ders Kitabı Cevapları
kaynağı değiştir]
9. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı MEB Yayınları 1. Ünite Doğal Sistemler Sayfa 19, 20, 21, 22, 23, 24 Coğrafyanın Konusu ve BölümleriSoruları ve Cevapları
9. Sınıf MEB Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Coğrafyanın Konusu ve Bölümleri Cevapları
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 21 Cevabı
Verilen fotoğrafları inceleyerek fotoğraflardaki unsurların coğrafyanın araştırma alanlarından hangi alt dalına ait olduğunu aşağıdaki boşluklara yazınız.
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 22 Cevabı
Aşağıdaki tabloda A sütununda beşerî ve ekonomik coğrafyanın alt dalları, B sütununda bu bilim dallarına ait bazı konular verilmiştir. A sütunundaki rakamları, B sütunundaki boşluklara uygun şekilde yazınız.
A listesi B listesi
(1) Nüfus coğrafyası (1) Marmara Denizi’nde feribot seferlerinin aksaması Türklerin yaşadığı ülkeler
(2) Ulaşım coğrafyası (2) Doğu Anadolu’dan yoğun göçün yaşanması
(3) Enerji coğrafyası (3) Batman’da petrol çıkarılması
(4) Sağlık coğrafyası (4) Tropikal bölgelerde sarıhumma hastalığının yaygın olması
(5) Tarihî coğrafya (5) Osmanlı Devleti&#;nde coğrafi araştırmalar
(6) Ticaret coğrafyası (6) İhracat ve ithalat yapılan ülkeler
(7) Tarım coğrafyası (7) Kivi üretim alanları
(8) Turizm coğrafyası (8) Peri bacalarını ziyaret eden insanlar
(9) Siyasi coğrafya (9) Avrupa Birliği&#;ne katılan ülkeler
(10) Kültürel coğrafya (10) Peri bacalarını ziyaret eden insanlar
9. Sınıf Meb Yayınları Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 24 Cevabı
Aşağıdaki kavram haritasında yer alan boş kutuları, verilen kelimelerden uygun olanını kullanarak doldurunuz.
9. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 19, 20, 21, 22, 23, 24Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
Koridor, Anklav, Eksklav, Göç
Sınıflandırılması gereken terimler[değiştir Coğrafyanın Bölümleri Nelerdir? 9. Sınıf Coğrafya
Coğrafya, konuları bakımından fiziki coğrafya, beşeri ve ekonomik coğrafya ve bölgesel coğrafya olmak üzere üçe ayrılır.
Fiziki Coğrafya
Doğal sistemlerdeki fiziki olayları inceler. Başlıca bilim dalları şunlardır;
Jeomorfoloji: Yer şekillerinin oluşumunda etkili olan iç ve dış kuvvetlerin neler olduğunu ve hangi yer şekillerini oluşturduğunu ele alan bilim dalıdır. Yer şekillerini (dağ, ova, plato, vb.) gruplandırır ve bunların oluşumu ile yeryüzündeki dağılışını açıklar.
Klimatoloji: Sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi iklim olaylarının yıllık ya da uzun yıllar ortalamalarını ele alır. Bunların yeryüzündeki dağılışını ve özelliklerini belirtir. İklim tipleri ve dağılışları hakkında bilgi verir.
Biyocoğrafya: Topluluklar halindeki bitki ve hayvanların yeryüzündeki dağılışını ve bu dağılışta etkili olan faktörleri inceler.
Hidrografya: Okyanus ve denizlerdeki su hareketlerini, karalardaki yer altı ve yer üstü sularının dolaşımını ve özelliklerini inceler.
Toprak coğrafya: Yeryüzündeki toprakların dağılışını ve özelliklerini inceler.
Doğal Afetler Coğrafyası: Yeryüzünde meydana gelen afetlerin dağılışını ve özelliklerini inceler.
Kartografya: Haritaların hazırlanışı ve haritalardan yararlanma ilkeleri gibi konuları inceler.
Matematik Coğrafya: Evren, Güneş sistemini ve Dünyayı bir bütün olarak ele alarak inceleyen coğrafya bilimidir. Bu bilim dalı çeşitli ölçümler yaparak elde ettiği verileri sayısal yönden değerlendirerek gök cisimlerinin şekilleri, yapıları, düzenleri ve ilişkilerini ortaya çıkarır. Matematik coğrafya uzaktan algılama, hava fotoğrafları, kartografya ve coğrafi istatistik olmak üzere alt dallara ayrılır.
Beşeri ve Ekonomik Coğrafya
Beşeri ve ekonomik coğrafya, insanın doğal sistemler içindeki faaliyetini inceler. Başlıca bilim dalları şunlardır;
Nüfus Coğrafyası: Nüfus artışını, yoğunluğunu, kır ve kent nüfusunu, bunların dağılışında etkili olan etmenleri ve özellikleri inceler.
Yerleşme Coğrafyası: Doğal ortamın özelliklerinin yerleşme tipleri üzerindeki etkilerini ve yerleşme biçimlerinin dağılışını inceler.
Sanayi Coğrafyası: İklim, yer şekilleri, ulaşım ve ham madde kaynaklarının sanayi işlevleri üzerindeki etkilerini ve sanayi bölgelerinin dağılışını inceler.
Ulaşım Coğrafyası: Ulaşımın önemini ve ulaşım ağları üzerinde etkili olan fiziki ve beşeri etkenleri inceler.
Tarım Coğrafyası: Tarımın insan yaşamındaki önemini, tarımı etkileyen doğal ve kültürel etkenleri inceler. Ayrıca tarım tipleri, tarım ürünleri ve bunların yetişme şartları ile dağılışını araştırır.
Turizm Coğrafyası: Turizmi etkileyen doğal koşulları, turizmin önemini ve kollarını inceler.
Tarihi coğrafya: coğrafyanın tarihi ve coğrafi düşüncenin gelişimi üzerinde durur.
Enerji Coğrafyası: Enerji kaynaklarının nasıl oluştuğunu, yeryüzündeki dağılışını ve özelliklerini inceler.
Ticaret Coğrafyası: Ticarete konu olan coğrafi olayların özelliklerini, dağılışını ve nedenlerini inceler.
Sağlık coğrafyası: Çeşitli hastalıkların yeryüzündeki dağılışını ve bunlara etki eden coğrafi faktörleri inceler.
Bölgesel (Yerel, Mevzii) Coğrafya
Bölgeler Coğrafyası: Dünya üzerinde veya bir ülke içinde yer alan her hangi bir bölgenin genel coğrafi özelliklerini inceler.
Ülkeler Coğrafyası: Ülkelerin fiziki, beşeri ve ekonomik coğrafi özelliklerinin tamamını inceler.
Kıtalar Coğrafyası: Kıtaların fiziki, beşeri ve ekonomik coğrafi özelliklerini bir arada inceler.
Bilgi: Beşeri ve ekonomik coğrafya, insan ve insan etkinlikleriyle ilgilenirken, çeşitli bilim dallarından yararlanır. Bu bilim dallarının başlıcaları; antropoloji (insan bilimi), etnoloji (ırk bilimi), sosyoloji (toplum bilimi), demografi (nüfus bilimi), İktisat (ekonomi bilimi), tarih, felsefe, tıp, teknocoğrafya ve İstatistik (veri bilimi)tir.
Coğrafya&#;nın Konusu ve Bölümleri
Coğrafya, insanın içinde yaşadığı mekânı ve onunla olan karşılıklı ilişkilerini inceler. İnsan ve onun faaliyetlerini sürdürdüğü mekân, coğrafyanın inceleme konusunu oluşturur. İnsanın ilişkili olduğu bu mekân, canlı ve cansız çevreden oluşur.
Coğrafyanın konusunu; hava küre (atmosfer), su küre (hidrosfer), taş küre (litosfer) ve canlılar küresi (biyosfer) oluşturur.
Atmosfer, çeşitli gazlardan oluşmakta ve bu kürede iklim olayları gerçekleşmektedir. Coğrafyanın bu küredeki başlıca inceleme alanı, en alt katmanda meydana gelen iklim olaylarıdır.
Litosfer, yerkürenin en üst katmanıdır. Yer kabuğu olarak adlandırılan ve kayaçlardan oluşan bu katmanın yüzeyindeki girintiler, çıkıntılar ve düzlüklerden oluşan yeryüzü şekilleri coğrafyanın inceleme alanıdır.
Okyanuslar, denizler, göller, akarsular ve yer altı suları gibi yeryüzündeki bütün su kütleleri hidrosferi meydana getirmektedir. Su kütlelerinin büyük bir kısmını meydana getiren okyanuslar ve denizlerdeki yaşam, büyük ölçüde bu kütlelerin ortalama metrelik üst kısımlarında gerçekleşmektedir.
İşte coğrafi anlamdaki yeryüzü; atmosfer, litosfer ve hidrosferin birbirine en yakın olduğu, içinde canlıların yaşadığı kısımdır. Her üç kürenin en çok etkileşimde bulunduğu alana ise biyosfer denir. Buna göre insanın dışında var olan doğal ortam ile insan-doğa arasındaki etkileşim sonucu ortaya çıkan beşerî ortam coğrafyanın inceleme alanını oluşturmaktadır.
Zamanla coğrafyanın araştırma sahası genişlemiş ve coğrafya çeşitli alt bilim dallarına ayrılmıştır.
FİZİKİ COĞRAFYA
Yeryüzünde doğal ortamı oluşturan hem canlı (bitki, hayvan) hem de cansız (iklim, yer şekilleri vb.) ögeleri konusu içine alır ve bunlar arasındaki karşılıklı ilişkileri inceler. Jeomorfoloji, klimatoloji, biyocoğrafya, hidrografya ve kartoğrafya doğal sistemlere (fiziki coğrafya) bağlı bilim dalları ve inceleme alanlarıdır.
Jeomorfoloji (Yeryüzü Şekilleri Bilimi): Yer şekillerinin oluşumunda etkili olan iç ve dış kuvvetlerin neler olduğunu ve hangi yer şekillerini oluşturduğunu ele alan bilim dalıdır. Yer şekillerini (dağ, ova, plato, vb.) gruplandırır ve bunların oluşumu ile yeryüzündeki dağılışını açıklar. Bu bilim dalı jeoloji (yer bilimi), jeofizik (yer fiziği bilimi) ve litoloji (taş bilimi) gibi bilim dallarından yararlanmaktadır.
Klimatoloji (İklim Bilimi): Sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi iklim olaylarının yıllık ya da uzun yıllar ortalamalarını ele alır. Bunların yeryüzündeki dağılışını ve özelliklerini belirtir. İklim tipleri ve dağılışları hakkında bilgi verir. Klimatolojinin yararlandığı başlıca bilimler meteoroloji, fizik ve kimyadır.
Biyocoğrafya (Canlılar Coğrafyası): Topluluklar halindeki bitki ve hayvanların yeryüzündeki dağılışını ve bu dağılışta etkili olan faktörleri inceler. Biyocoğrafya biyoloji, botanik, zooloji bilimlerinden yararlanmaktadır.
Hidrografya (Sular Coğrafyası): Okyanus ve denizlerdeki su hareketlerini, karalardaki yer altı ve yer üstü sularının dolaşımını ve özelliklerini inceler. Bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilimler su bilimi (hidroloji), akarsu bilimi (potamoloji), göl bilimi (limnoloji), okyanus bilimi (oseonografya) ve yer altı suları bilimidir (hidrojeoloji).
Kartoğrafya (Harita Bilimi): Yer’in şeklini, boyutlarını, hareketlerini; coğrafi olayların yeryüzündeki dağılışını haritalarla gösteren ve harita çizim yöntemleri gibi konuları ele alan bilim dalıdır.
Toprak Coğrafyası: Yeryüzündeki toprakların dağılışını ve özelliklerini inceler. Pedoloji (toprak bilimi), toprak coğrafyasının yararlandığı bilim dalıdır.
Doğal Afetler Coğrafyası: Yeryüzünde meydana gelen afetlerin dağılışını ve özelliklerini inceler. Bu bilim dalı jeoloji, jeofizik, klimatoloji, fizik ve kimya gibi bilim dallarından yararlanmaktadır
BEŞERÎ VE EKONOMİK COĞRAFYA
Beşerî coğrafya insan toplulukları ve doğal çevre arasındaki ilişkiler; nüfus ve yerleşme özellikleri ile ekonomik coğrafya konularını inceler.
Nüfus Coğrafyası: Bu bilim dalı nüfusun özelliklerini, dağılışını, göçleri ve bunları etkileyen etmenleri inceler. Nüfus coğrafyası demografi ve sosyoloji bilimlerinden yararlanmaktadır.
Yerleşme Coğrafyası: Yerleşmenin oluşumunu, gelişimini, özelliklerini ve bunları etkileyen etmenleri inceleyen bilim dalıdır. Arkeoloji ve tarih, yerleşme coğrafyasının yararlandığı bilim dallarıdır.
Kültürel Coğrafya: Yeryüzündeki kültürleri, coğrafi bakış açısıyla inceleyen bilim dalıdır. Etnografya, paleantoloji ve arkeoloji bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilimlerdir.
Siyasi Coğrafya: Siyasi olayların nedenlerini, meydana geldikleri yerlerle bağlantılarını ve bu olayların dağılışını inceleyen bilim dalıdır. Jeopolitik ve tarih, bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilimlerdir.
Tarihî Coğrafya: Geçmişe ait belge ve bilgilerden yararlanarak bir alanın geçmiş zaman dilimindeki coğrafi özelliklerini araştıran bilim dalıdır. Bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilim dalı arkeolojidir.
Tarım Coğrafyası: Tarım ürünlerinin ekim ve dikimini, hayvan yetiştiriciliğini, balıkçılığı ve ormancılığı; neden, dağılış ve etkileşim ilkelerine göre inceleyen bilim dalıdır. Zooloji ve botanik bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilim alanlarıdır.
Sanayi Coğrafyası: İnsan faaliyetleri sonucunda ham ya da yarı işlenmiş maddelerin işlenerek mamul madde hâline gelmesi etkinliğiyle ilgili kolları, bu kuruluşların dağılışı ve bu dağılışta etkili olan faktörleri inceler.
Ulaşım Coğrafyası: Kara, hava, demir ve deniz ulaşımını etkileyen faktörler ile bunların gelişimini ve dağılışını inceleyen bilim dalıdır.
Enerji Coğrafyası: Enerji kaynaklarının oluşumunu, özelliklerini ve dağılışını inceleyen bilim dalıdır.
Ticaret Coğrafyası: Ticaretin ortaya çıkmasının nedenlerini, ticarete konu olan ürünlerin özelliklerini ve dağılışını inceleyen bilim dalıdır.
Turizm Coğrafyası: Turizmin türlerine göre sınıflandırılması, dağılışı ve mekânla etkileşimini inceleyen bilim dalıdır.
Sağlık Coğrafyası: Mekândan kaynaklanan sağlık sorunlarının nedenlerini ve dağılışını inceleyerek sentezleyen bilim dalıdır. Bu bilim dalı tıp biliminden yararlanmaktadır.
Coğrafya&#;nın Konusu ve Bölümleri Ders Notu PDF İçin Tıklayın.
kaynağı değiştir]
Coğrafyanın Bölümleri Nelerdir? 9. Sınıf Coğrafya
Coğrafya, konuları bakımından fiziki coğrafya, beşeri ve ekonomik coğrafya ve bölgesel coğrafya olmak üzere üçe ayrılır.
Fiziki Coğrafya
Doğal sistemlerdeki fiziki olayları inceler. Başlıca bilim dalları şunlardır;
Jeomorfoloji: Yer şekillerinin oluşumunda etkili olan iç ve dış kuvvetlerin neler olduğunu ve hangi yer şekillerini oluşturduğunu ele alan bilim dalıdır. Yer şekillerini (dağ, ova, plato, vb.) gruplandırır ve bunların oluşumu ile yeryüzündeki dağılışını açıklar.
Klimatoloji: Sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi iklim olaylarının yıllık ya da uzun yıllar ortalamalarını ele alır. Bunların yeryüzündeki dağılışını ve özelliklerini belirtir. İklim tipleri ve dağılışları hakkında bilgi verir.
Biyocoğrafya: Topluluklar halindeki bitki ve hayvanların yeryüzündeki dağılışını ve bu dağılışta etkili olan faktörleri inceler.
Hidrografya: Okyanus ve denizlerdeki su hareketlerini, karalardaki yer altı ve yer üstü sularının dolaşımını ve özelliklerini inceler.
Toprak coğrafya: Yeryüzündeki toprakların dağılışını ve özelliklerini inceler.
Doğal Afetler Coğrafyası: Yeryüzünde meydana gelen afetlerin dağılışını ve özelliklerini inceler.
Kartografya: Haritaların hazırlanışı ve haritalardan yararlanma ilkeleri gibi konuları inceler.
Matematik Coğrafya: Evren, Güneş sistemini ve Dünyayı bir bütün olarak ele alarak inceleyen coğrafya bilimidir. Bu bilim dalı çeşitli ölçümler yaparak elde ettiği verileri sayısal yönden değerlendirerek gök cisimlerinin şekilleri, yapıları, düzenleri ve ilişkilerini ortaya çıkarır. Matematik coğrafya uzaktan algılama, hava fotoğrafları, kartografya ve coğrafi istatistik olmak üzere alt dallara ayrılır.
Beşeri ve Ekonomik Coğrafya
Beşeri ve ekonomik coğrafya, insanın doğal sistemler içindeki faaliyetini inceler. Başlıca bilim dalları şunlardır;
Nüfus Coğrafyası: Nüfus artışını, yoğunluğunu, kır ve kent nüfusunu, bunların dağılışında etkili olan etmenleri ve özellikleri inceler.
Yerleşme Coğrafyası: Doğal ortamın özelliklerinin yerleşme tipleri üzerindeki etkilerini ve yerleşme biçimlerinin dağılışını inceler.
Sanayi Coğrafyası: İklim, yer şekilleri, ulaşım ve ham madde kaynaklarının sanayi işlevleri üzerindeki etkilerini ve sanayi bölgelerinin dağılışını inceler.
Ulaşım Coğrafyası: Ulaşımın önemini ve ulaşım ağları üzerinde etkili olan fiziki ve beşeri etkenleri inceler.
Tarım Coğrafyası: Tarımın insan yaşamındaki önemini, tarımı etkileyen doğal ve kültürel etkenleri inceler. Ayrıca tarım tipleri, tarım ürünleri ve bunların yetişme şartları ile dağılışını araştırır.
Turizm Coğrafyası: Turizmi etkileyen doğal koşulları, turizmin önemini ve kollarını inceler.
Tarihi coğrafya: coğrafyanın tarihi ve coğrafi düşüncenin gelişimi üzerinde durur.
Enerji Coğrafyası: Enerji kaynaklarının nasıl oluştuğunu, yeryüzündeki dağılışını ve özelliklerini inceler.
Ticaret Coğrafyası: Ticarete konu olan coğrafi olayların özelliklerini, dağılışını ve nedenlerini inceler.
Sağlık coğrafyası: Çeşitli hastalıkların yeryüzündeki dağılışını ve bunlara etki eden coğrafi faktörleri inceler.
Bölgesel (Yerel, Mevzii) Coğrafya
Bölgeler Coğrafyası: Dünya üzerinde veya bir ülke içinde yer alan her hangi bir bölgenin genel coğrafi özelliklerini inceler.
Ülkeler Coğrafyası: Ülkelerin fiziki, beşeri ve ekonomik coğrafi özelliklerinin tamamını inceler.
Kıtalar Coğrafyası: Kıtaların fiziki, beşeri ve ekonomik coğrafi özelliklerini bir arada inceler.
Bilgi: Beşeri ve ekonomik coğrafya, insan ve insan etkinlikleriyle ilgilenirken, çeşitli bilim dallarından yararlanır. Bu bilim dallarının başlıcaları; antropoloji (insan bilimi), etnoloji (ırk bilimi), sosyoloji (toplum bilimi), demografi (nüfus bilimi), İktisat (ekonomi bilimi), tarih, felsefe, tıp, teknocoğrafya ve İstatistik (veri bilimi)tir.
Coğrafya&#;nın Konusu ve Bölümleri
Coğrafya, insanın içinde yaşadığı mekânı ve onunla olan karşılıklı ilişkilerini inceler. İnsan ve onun faaliyetlerini sürdürdüğü mekân, coğrafyanın inceleme konusunu oluşturur. İnsanın ilişkili olduğu bu mekân, canlı ve cansız çevreden oluşur.
Coğrafyanın konusunu; hava küre (atmosfer), su küre (hidrosfer), taş küre (litosfer) ve canlılar küresi (biyosfer) oluşturur.
Atmosfer, çeşitli gazlardan oluşmakta ve bu kürede iklim olayları gerçekleşmektedir. Coğrafyanın bu küredeki başlıca inceleme alanı, en alt katmanda meydana gelen iklim olaylarıdır.
Litosfer, yerkürenin en üst katmanıdır. Yer kabuğu olarak adlandırılan ve kayaçlardan oluşan bu katmanın yüzeyindeki girintiler, çıkıntılar ve düzlüklerden oluşan yeryüzü şekilleri coğrafyanın inceleme alanıdır.
Okyanuslar, denizler, göller, akarsular ve yer altı suları gibi yeryüzündeki bütün su kütleleri hidrosferi meydana getirmektedir. Su kütlelerinin büyük bir kısmını meydana getiren okyanuslar ve denizlerdeki yaşam, büyük ölçüde bu kütlelerin ortalama metrelik üst kısımlarında gerçekleşmektedir.
İşte coğrafi anlamdaki yeryüzü; atmosfer, litosfer ve hidrosferin birbirine en yakın olduğu, içinde canlıların yaşadığı kısımdır. Her üç kürenin en çok etkileşimde bulunduğu alana ise biyosfer denir. Buna göre insanın dışında var olan doğal ortam ile insan-doğa arasındaki etkileşim sonucu ortaya çıkan beşerî ortam coğrafyanın inceleme alanını oluşturmaktadır.
Zamanla coğrafyanın araştırma sahası genişlemiş ve coğrafya çeşitli alt bilim dallarına ayrılmıştır.
FİZİKİ COĞRAFYA
Yeryüzünde doğal ortamı oluşturan hem canlı (bitki, hayvan) hem de cansız (iklim, yer şekilleri vb.) ögeleri konusu içine alır ve bunlar arasındaki karşılıklı ilişkileri inceler. Jeomorfoloji, klimatoloji, biyocoğrafya, hidrografya ve kartoğrafya doğal sistemlere (fiziki coğrafya) bağlı bilim dalları ve inceleme alanlarıdır.
Jeomorfoloji (Yeryüzü Şekilleri Bilimi): Yer şekillerinin oluşumunda etkili olan iç ve dış kuvvetlerin neler olduğunu ve hangi yer şekillerini oluşturduğunu ele alan bilim dalıdır. Yer şekillerini (dağ, ova, plato, vb.) gruplandırır ve bunların oluşumu ile yeryüzündeki dağılışını açıklar. Bu bilim dalı jeoloji (yer bilimi), jeofizik (yer fiziği bilimi) ve litoloji (taş bilimi) gibi bilim dallarından yararlanmaktadır.
Klimatoloji (İklim Bilimi): Sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi iklim olaylarının yıllık ya da uzun yıllar ortalamalarını ele alır. Bunların yeryüzündeki dağılışını ve özelliklerini belirtir. İklim tipleri ve dağılışları hakkında bilgi verir. Klimatolojinin yararlandığı başlıca bilimler meteoroloji, fizik ve kimyadır.
Biyocoğrafya (Canlılar Coğrafyası): Topluluklar halindeki bitki ve hayvanların yeryüzündeki dağılışını ve bu dağılışta etkili olan faktörleri inceler. Biyocoğrafya biyoloji, botanik, zooloji bilimlerinden yararlanmaktadır.
Hidrografya (Sular Coğrafyası): Okyanus ve denizlerdeki su hareketlerini, karalardaki yer altı ve yer üstü sularının dolaşımını ve özelliklerini inceler. Bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilimler su bilimi (hidroloji), akarsu bilimi (potamoloji), göl bilimi (limnoloji), okyanus bilimi (oseonografya) ve yer altı suları bilimidir (hidrojeoloji).
Kartoğrafya (Harita Bilimi): Yer’in şeklini, boyutlarını, hareketlerini; coğrafi olayların yeryüzündeki dağılışını haritalarla gösteren ve harita çizim yöntemleri gibi konuları ele alan bilim dalıdır.
Toprak Coğrafyası: Yeryüzündeki toprakların dağılışını ve özelliklerini inceler. Pedoloji (toprak bilimi), toprak coğrafyasının yararlandığı bilim dalıdır.
Doğal Afetler Coğrafyası: Yeryüzünde meydana gelen afetlerin dağılışını ve özelliklerini inceler. Bu bilim dalı jeoloji, jeofizik, klimatoloji, fizik ve kimya gibi bilim dallarından yararlanmaktadır
BEŞERÎ VE EKONOMİK COĞRAFYA
Beşerî coğrafya insan toplulukları ve doğal çevre arasındaki ilişkiler; nüfus ve yerleşme özellikleri ile ekonomik coğrafya konularını inceler.
Nüfus Coğrafyası: Bu bilim dalı nüfusun özelliklerini, dağılışını, göçleri ve bunları etkileyen etmenleri inceler. Nüfus coğrafyası demografi ve sosyoloji bilimlerinden yararlanmaktadır.
Yerleşme Coğrafyası: Yerleşmenin oluşumunu, gelişimini, özelliklerini ve bunları etkileyen etmenleri inceleyen bilim dalıdır. Arkeoloji ve tarih, yerleşme coğrafyasının yararlandığı bilim dallarıdır.
Kültürel Coğrafya: Yeryüzündeki kültürleri, coğrafi bakış açısıyla inceleyen bilim dalıdır. Etnografya, paleantoloji ve arkeoloji bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilimlerdir.
Siyasi Coğrafya: Siyasi olayların nedenlerini, meydana geldikleri yerlerle bağlantılarını ve bu olayların dağılışını inceleyen bilim dalıdır. Jeopolitik ve tarih, bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilimlerdir.
Tarihî Coğrafya: Geçmişe ait belge ve bilgilerden yararlanarak bir alanın geçmiş zaman dilimindeki coğrafi özelliklerini araştıran bilim dalıdır. Bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilim dalı arkeolojidir.
Tarım Coğrafyası: Tarım ürünlerinin ekim ve dikimini, hayvan yetiştiriciliğini, balıkçılığı ve ormancılığı; neden, dağılış ve etkileşim ilkelerine göre inceleyen bilim dalıdır. Zooloji ve botanik bu bilim dalının yararlandığı başlıca bilim alanlarıdır.
Sanayi Coğrafyası: İnsan faaliyetleri sonucunda ham ya da yarı işlenmiş maddelerin işlenerek mamul madde hâline gelmesi etkinliğiyle ilgili kolları, bu kuruluşların dağılışı ve bu dağılışta etkili olan faktörleri inceler.
Ulaşım Coğrafyası: Kara, hava, demir ve deniz ulaşımını etkileyen faktörler ile bunların gelişimini ve dağılışını inceleyen bilim dalıdır.
Enerji Coğrafyası: Enerji kaynaklarının oluşumunu, özelliklerini ve dağılışını inceleyen bilim dalıdır.
Ticaret Coğrafyası: Ticaretin ortaya çıkmasının nedenlerini, ticarete konu olan ürünlerin özelliklerini ve dağılışını inceleyen bilim dalıdır.
Turizm Coğrafyası: Turizmin türlerine göre sınıflandırılması, dağılışı ve mekânla etkileşimini inceleyen bilim dalıdır.
Sağlık Coğrafyası: Mekândan kaynaklanan sağlık sorunlarının nedenlerini ve dağılışını inceleyerek sentezleyen bilim dalıdır. Bu bilim dalı tıp biliminden yararlanmaktadır.
Coğrafya&#;nın Konusu ve Bölümleri Ders Notu PDF İçin Tıklayın.
- Kıta, Ada, Yarımada, Takımada, Kıstak
- Ova, Plato, Vadi
- Sıradağ, Uçurum, İn, Yanardağ, Yanardağ krateri, Meteor krateri, Dikit, Sarkıt, Traverten, Maar
- Okyanus, Deniz, Boğaz, Körfez, Koy, Kapalı deniz, Burun, Irmak, Göl, Deniz kulağı, Delta, Kıyı gölü, Fiyord, Bentik
- Buzul, Moren, Buzdağı, Buzul gölleri, Buzkar, Buzul teknesi
- Çalılık, Çöl, Tundra, Savana, Tropikal orman, Orman, Bataklık, Mercan resifi, Mercan adası, Kanyon, Bozkır, Maki, Yayla, Obruk, Tayga, Vaha, Podzol, Kumul, Dolin, Düden, Polye, Uvala, Yardang, Lapya
Coğrafi olaylar[değiştir kaynağı değiştir]
Diğer bütün bilimler gibi coğrafya'da gereklilik sebebiyle ortaya çıkmıştır. Eski çağlarda Mısır uygarlığında verimli toprakların nerede olduğu ve nasıl kullanılacağı gibi konular ayrıca her yıl gerçekleşen sellerin sonuçlarını bulmak ve zararlarını en aza indirmek için coğrafyayı kullanmışlardır. Dönemin göçebe toplulukları ise su kaynaklarını, yerleşecekleri yerleri ve yolları bulabilmek için kolay haritalar yapmışlardır.
Eski Yunanlar ise verimli alanların kıtlığından dolayı denizcilikle ilgilenmiş ve bu alanda coğrafyayı geliştirmişlerdir. Miletoslu Hekataios'un İÖ 'de yazdığı kitabın ilk coğrafya yapıtı olduğu varsayılır. Ayrıca Batlamyus'un Coğrafya kitabında harita yapım yöntemlerinden bahsetmiş ve bu alanda coğrafyaya büyük katkıda bulunmuştur. Eratosthenes, Surlu Marinus ve Batlamyus da bugün kullandığımız paraleller ve meridyenlerden oluşan düzenin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır.
Eratosthenes yazdığı notları Geographica[11] adlı eserinde toplamış eseriyle daha sonra coğrafya bilminin adı olarak kullanılmaya başlanmıştır.[8] Bugünkü modern coğrafyanın kurulmasında antik çağda yaşayan Herodotos (MÖ ), Tales (MÖ ), Aristo (MÖ ), Eratosthenes (MÖ ), Hipparkos (MÖ ), Strabon (MÖ MS 21) ve Batlamyus (MÖ ) gibi bilim adamlarının emekleri vardır.[8]
Herodotos, Avrupa'dan Hindistan'a kadar uzanan alanı gezmiş, bu alanların tarihi, coğrafi niteliklerini dokuz ciltlik Herodot Tarihi kitabında toplamıştır. Matematikçi olan Tales dünyanın şekliyle ilgili çalışmalar yapmıştır. Aristo iklimle ilgili sınıflandırmalar yapmıştır. EratosthenesBölgesel coğrafya alanında çalışmış, dünyanın çevresini gerçeğe çok yakın hesap etmiştir. Amasyalı Strabon'un gezdiği yerlerle ilgili bilgi verdiği 17 ciltlik Geographika (Coğrafya) kitabının önemli kısmı günümüze kadar ulaşmıştır. Kitapta Ekonomik coğrafya, Matematik Coğrafya, Fiziki coğrafya ve Jeopolitik konuları da işlenmiştir. Matematik coğrafyanın kurucusu sayılan Batlamyus, Geographica Hyphegesis kitabında gezegenler ile o günün koşullarında bilinen dünya ile ilgili bilgiler ve haritalar yer alır.[8]
Karakteristik olarak yayılmacı olan Roma İmparatorluğu döneminde coğrafya daha çok askeri amaçlar için kullanıldı ve geliştirildi. Coğrafi şartların savaş üzerindeki etkileri bağlamında yer ve hava incelemelerinde bulundular ayrıca haritacılıkta askeri alanda geliştirildi.
Orta Çağ[değiştir
gelişim planı örnekleri 2022 doğum borçlanmasi ne kadar uzaktaki birini kendine aşık etme duası 2021 hac son dakika allahümme salli allahümme barik duası caycuma hava durumu elle kuyu açma burgusu dinimizde sünnet düğünü nasil olmali başak ikizler aşk uyumu yht öğrenci bilet fiyatları antalya inşaat mühendisliği puanları malta adası haritada nerede
gelişim planı örnekleri 2022 doğum borçlanmasi ne kadar uzaktaki birini kendine aşık etme duası 2021 hac son dakika allahümme salli allahümme barik duası caycuma hava durumu elle kuyu açma burgusu dinimizde sünnet düğünü nasil olmali başak ikizler aşk uyumu yht öğrenci bilet fiyatları antalya inşaat mühendisliği puanları malta adası haritada nerede