Ilgi Eki
İlgi Eki / Zamiri Nedir?
İlgi eki veya zamiri nedir, ilgi ekinin özellikleriyle ilgili örnekler Türkçe dersi 6. sınıf müfredatında bulunan konulardır. İyelik ekleriyle sıklıkla karıştırılan bu ek, &#;tamlayan eki&#; olarak da anılmaktadır. Aslında çok basit bir açıklaması ve kullanımı olan bu isim çekim eki, ne yazık ki bu benzerlikler nedeniyle sıklıkla karıştırılmaktadır. Şimdi bu karışıklığı ortadan kaldırıp, bu terimleri açıklayalım:
İlgi eki, &#;bir ismin bir varlığa bağlantısını ve aidiyetini göstermek üzere getirilen ek&#; olarak tanımlanabilir. İlgi eki &#;-ın, -in, -un, -ün&#; şeklinde kullanılmakla birlikte, birinci ve üçüncü çoğul çekimlerinde &#;-im&#; şekline dönüşebilir. İlgi eki, tamlayan eki ile aynıdır. İsim tamlamalarında tamlayanın aldığı eke, ilgi eki denilmektedir.
Örneğin &#;saatin sesi&#; isim tamlamasında saat isminin almış olduğu &#;-in&#; eki, ilgi eki olarak adlandırılır. Çünkü sesin hangi varlığa ait olduğunu gösteren ek, ilgi ekidir. Bunun için, belirtili isim tamlamalarında tamlayanın aldığı ekin ilgi eki olduğunu mutlaka görmemiz gerekir. Belirtisiz isim tamlamalarında ilgi eki kullanılmaz.
Örnek:Elif&#;in kalemi, evin bahçesi, sokağın derinliği, suyun sesi, ışıkların uyumu, bebeğin emziği, bizim adayımız, kapının gıcırtısı, havuzun derinliği, gökyüzünün maviliği&#;
UYARI: Yukarıdaki örneklerde kalın olarak gösterilen ilgi eklerinin tamamı, belirtili isim tamlamalarındaki tamlayan eki görevindedir. Bununla birlikte tamlananı gösterilmeyen isim tamlamalarında da ilgi ekinin kullanıldığı görülebilir:
Örnek:At binenin, kılıç kuşananın&#;
Bu güzel dünya hepimizin&#;
NOT: İlgi ekleri, iyelik ekleriyle karıştırılmamalıdır. İyelik ekleri, isim tamlamalarında tamlananın aldığı ek iken; ilgi ekleri tamlayanın aldığı eklerdir. Örneğin &#;yıldızların parıltısı&#; isim tamlamasında tamlayan &#;-ın&#; ilgi ekini almıştır. Tamlanan ise &#;-sı&#; iyelik ekini almıştır. Demek ki tamlayan ilgi ekini, tamlanan iyelik ekini alır.
İlgi zamirleri: Bu konu, ilgi ekleriyle aynı gibi anlatılıyor olsa da, aslında ayrı kullanımları vardır. Şöyle ki, bir kelime eğer ilgi eki ile aitlik ekini aynı anda almış ise, orada ilgi zamiri bulunduğu kabul edilmektedir.
Örnek: ben-im&#;ki, Çağla-nın&#;ki, sen-in&#;ki, arkadaşım-ın&#;ki
Yukarıdaki örneklerde, eğik yazılanlar ilgi eki, kalın yazılanlar aitlik ekidir. Birlikte kullanıldığında ilgi zamiri olarak kabul edilir. Yani bu konu &#;ilgi zamiri = isim + ilgi eki + aitlik eki&#; şeklinde özetlenebilir.
Anlatılanları maddelerle özetleyecek olursak;
&#; İlgi eki, isimler arasında bağ kuran &#;-In&#; ekidir.
&#; İlgi eki, aitlik ve iyelik eklerinden farklı bir ektir.
&#; İlgi ekinin diğer adı &#;tamlayan eki&#;dir.
&#; İlgi eki bir isim çekim ekidir.
&#; İlgi eki çoğu zaman tamlayan eki olarak kullanılır.
&#; İlgi zamiri, ilgi eki ile aitlik ekinin birlikte kullanımı ile oluşur.
Orkun KUTLU
İlgi Eki Nedir? İlgi Eki &#;zellikleri Ve &#;rnekleri Nelerdir?
Dil bilgisi kurallarına göre iyelik ekleri, özel ismin sonuna geldiği zaman kesme işareti ile ayrılır. Şehir, isim ve diğer kategorilerde yer alan özel isimlerinin sonuna gelen iyelik ekleri ın, in, un ve ün şeklindedir.
İlgi Eki Nedir?
Tamlayan kelimenin yanına ek olarak gelen ın, in, un, ün ve im ekleri ilgi ekidir. -nın ve -nin ekleri de belirtili isim tamlaması oluşturma işleminde kaynaştırma olarak kullanılır. İsim ve sıfat tamlamalarında ekler tamlamanın oluşmasında etkili olur.
Tamlayan ve tamlanan olmak üzere iki kategoriden meydana gelen tamlamalar belirtili, belirtisiz, takısız ve zincirleme isim tamlaması şeklinde gruplanmaktadır.
İlgi Eki Özellikleri ve Örnekleri Nelerdir?
İlgi eki alarak oluşturulan belirtili isim tamlaması ile ilgili örnekler şu şekildedir:
1- Aracın lastiği yeni gibi. Bu cümlede Arac-ın kelimesindeki ın ilgi ekidir.
2- Ofisin patronu kendine özel bir masa almış. Bu cümlede ise ofis-in kelimesindeki in ilgi ekidir.
3- Benim yazım birinci olmuş. Bu cümlede ben-im kelimesindeki im eki ilgi ekidir.
4- Buranın yöneticisi istifa etmiş. Bu cümlede bura-nın kelimesindeki -nın eki ilgi eki olarak isimlendirilir.
Genel anlamda kelimeler aitlik belirtmektedir ve ilgi eki alarak aitlik anlamı oluşturmuştur.
Zamire Eklenerek Edat Oluşturma
Bu konu ile ilgili örnekler şu şekilde sıralanabilir:
1- Sizin için özel siparişimiz var. Burada zamir 'sizin' kelimesidir ve bu kelimedeki in eki ilgi ekidir.
2- Senin kadar geveze birini görmedim. Bu cümlede senin kelimesindeki in eki ilgi ekidir.
Zamir Ve İsimlerin Fiillere Bağlanması
İlgi eki ile oluşturulmuş tamlama örnekleri ise şu şekildedir:
1- Eğitim hayatındaki başarılar senin olsun. Bu cümlede yer alan senin kelimesindeki in eki ilgi ekidir.
2- Türkiye'nin faizli ekonomisi başarılı sonuç vermedi. Bu cümlede ise Türkiye'nin kelimesindeki in ilgi ekidir.
Bu konuda dikkat edilmesi gereken konu iyelik ekleri ile ilgi ekinin karıştırılmamasıdır. Mesela, montun düğmesi kopmuş, cümlesinde yer alan -un eki iyelik ekidir. Düğmenin monta ait olduğu anlamı yer almaktadır. İlgi eki ile ilgili örnekleri çoğaltmak mümkündür. Günlük hayatta en çok kullanılan eklerden biri ilgi ekleridir.
İlgi eki nedir ve nasıl yazılır? İlgi eki &#;rnekleri ile konu anlatımı
Yukarıda yazılanlar ilgi eki şekilleridir. Bu şekillerden ın, in, un, ün ve ln ekleri Türkçede ünsüzle biten isim kök ve gövdelerine gelmektedir. Ünlüyle bitenlerden sonra ise nln, nın, nin, nun ve nün gelmektedir.
Tamlayan eki olarak adlandırılmasının nedeni isim tamlamalarında tamlayan olan kelimeye gelmesidir. Yani ilgi eki sayesinde belirtili isim tamlaması meydana gelir. Nın, nin, nun ve nün şekli ise kaynaştırma ünsüzüyle birlikte kullanıldığını bize göstermektedir.
Zamirlere gelerek edat grubu oluşturmaları bu ekin görevleri arasındadır. İlgi ekinin bir diğer görevi de zamir ve isimleri fiillere bağlamasıdır.
İlgi ekinde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Örneğin ilgi eki ben ve siz gibi şahıs ve kişi zamirlerine geldiğinde '' im '' haline dönüşmektedir.
Bu yüzden de iyelik ekiyle ilgi eki karıştırılmamalıdır. İlgi eki tamlayan ekidir. İyelik eki olarak kullanılan ın, in, un ve ün ise aitlik ya da sahiplik anlamı katmaktadır.
İlgi Eki Örnekleri İle Konu Anlatımı
İlgi eki konusu örneklerle çok daha iyi anlaşılacaktır. İşte örnekler şöyle sıralanmaktadır;
Birinci örnek; '' Kitabın sayfası yırtılmış. '' Bu örnekte kitap kelimesine ''ın'' ilgi eki gelmiştir. Sonuç olarak da kitabın sayfası şeklinde bir isim tamlaması meydana gelmiştir.
İkinci örnek; '' Fabrikanın işçileri müdür tarafından azarlandı. '' Bu örnekte fabrika kelimesine ''nın '' ilgi eki gelmiştir. Bu ilgi eki fabrikanın işçileri tamlamasını oluşturmuştur.
Üçüncü örnek; '' Bu elbise sizin bedeninize çok uygundur. '' Burada ilgi eki olan ''in '' eki sizin zamirine gelerek edat grubu meydana getirmiştir.
Dördüncü örnek; '' Ben de onun kadar başarılı olmak istiyorum. '' Bu cümlede ilgi eki olan ''un '' o zamirine gelerek edat grubu meydana getirmiştir.
Beşinci örnek; '' Bütün balonlar senin olsun. '' Bu cümlede ilgi eki olan ''in '' sen zamirine gelmiştir. Bu sayede zamir ve isim fiile bağlanmıştır.
Altıncı örnek; '' Bu ev yakın zamanda benim olacaktır. '' Bu cümlede ilgi ekinin dönüşmüş hali olan ''im '' ben zamirine gelmiştir. Böylece zamir ve isim fiile bağlanmıştır.
Yedinci örnek; '' Bizim kitabımız. '' Bu örnekte ilgi ekinin dönüşmüş hali olan ''im '' biz kelimesine gelmiştir. Bilindiği gibi ilgi eki ben, siz gibi şahıs yani kişi zamirlerine geldiğinde '' im '' halini dönüşmektedir.
Sekizinci örnek; '' Gömleğin düğmesi eksik. '' Bu örnekte gömlek kelimesi '' in '' ilgi ekini alarak bir tamlama meydana getirmiştir. Bilindiği gibi ilgi ile iyelik eki birbirine karıştırılmamalıdır.
Dokuzuncu örnek ; '' Gömleğin onda kalmış. '' Bu cümlede gömlek kelimesine gelen '' in '' eki ilgi eki değildir karıştırılmaması gereken aitlik anlamı katan iyelik ekidir.