Çok Vesvese Gelmesi

“Vesvese” bir Kur’an kelimesidir, bir Kur’an kavramıdır. Vesvesenin kimden geldiği bilinince kendisi de anlaşılır. Âraf Suresi 20. ve Taha Suresi 120. ayetlerde açıkça, “Şeytan onlara vesvese verdi” deniliyor. Şeytan kime vesvese veriyor? İlk iki insana: Hz. Âdem ile eşi Hz. Havva’ya. Ve her ikisi de Cennetteler.

Şeytan insana ne verir, neyi telkin eder, neyi fısıldar, neyi yapmamızı ister? En başta şerri, kötülüğü, günahı, haramı; daha açıkçası Allah’ın yasakladığı şeyleri yapmamızı ister. Bütün bu yanlışları vesvese vererek telkin eder.

Şeytan hangi yolu kullanarak vesvese verir yahut vesveseyi nasıl verir?

Cevabı, Nas Suresinden buluyoruz. 4. ve 5. âyette “İnsanların kalbine kötülük fısıldayan sinsi vesvesecinin şerrinden (Allah’a sığınırım).”

Demek ki, şeytan sinsi bir şekilde, fark ettirmeden insanın kalbine kötülükleri, yanlışları; insanın zararına olan şeyleri fısıldıyor. Sinsice yaptığı için, insan, şeytandan gelen bu vesveseleri kendinden biliyor, sahipleniyor, benimsiyor.

Ne kadar yanlışlar, hatalar, günah çeşitleri, haramlar, maddi ve manevi hayatımıza ne kadar zararlı şeyler varsa, şeytan bütün bunları gizli, sinsi ve fark ettirmeden insanın kalbine sokmaya çalışır.

Vesvesenin çeşitleri:

İnsanın ilgi alanına giren, insanla alakalı neler varsa, şeytan her konuda, her hususta, her meselede vesvese verir, o konularda insanı yanıltır, saptırır ve kandırmaya, aldatmaya, yanlış yola yönlendirmeye, etkisi altına almaya çalışır.

İşin en can alıcı yönü de şu:

Bir insan hangi konuda hassas ise, hangi konuda titizse, hangi konu üzerinde çok duruyor, hangi konuyu önemsiyorsa, hangi meselenin üzerine çok duruyorsa şeytan o konuda insanın üstüne gelir. İnsanın açıklarını yakalayarak kafasını karıştırmaya, aklını çelmeye, kalbini bozmaya, hayalini ifsat etmeye gayret eder.

İmani meselelerde mi hassas, itikadi konularda mı titizliği var yahut İslami/imani hayata yeni girmiş de araştırma içinde mi, hemen şeytan araya giriyor, burnunu sokuyor, imani meselelerde başlıyor vesvese vermeye, hayalini meşgul etmeye, en olmadık şeylerde şüpheler, tereddütler vermeye. Allah’ın varlığını sorguluyor, “Her şeyi Allah yarattı, Allah’ı kim yarattı?” gibi lüzumsuz ve akla ziyan şeyleri düşündürmeye zorluyor. Peygamberler hakkında da aynı şekilde, melekler konusunda da farklı biçimde, Kur’an hakkında, diğer dinlerle İslam’ı karşılaştırmaya koyuluyor.

Bir an geliyor, içinde çıkılamayacak hal alıyor. Bir meselede vesveseye kapılınca, diğer konular da onun peşinde sıralanıyor. Sonunda bir sarmala giriyor, bocalayıp duruyor, çıksa çıkamıyor, vazgeçmeye çalışsa vazgeçemiyor. Zaman içinde bu hal hastalık haline geliyor.

İbadetlerde de öyle.

Özellikle namazda vesveseye kapılınca, namazı kılmakla bitiremiyor, sürekli namaz kılmaya çalışıyor. Namazda iken aklına bir şeyler geliyor, birtakım kötü, çirkin ve müstehcen şeyleri hayal ediyor. Bu esnada şeytan bu vesvesesini işletiyor, büyütüyor, şişiriyor. Böylece namazdan zevk almamaya başlıyor, namaz kılmak bir işkence halini alıyor. Sonunda da, “Ben iyi bir insan, sağlam bir Müslüman, hakiki bir mü’min olsam aklıma böyle çirkin, edepsiz düşünceler gelmezdi” demeye başlıyor, netice olarak namazdan soğuyor ve zaman içinde namazı niyazı bırakıyor. Böylece tam olarak şeytanın tuzağına düşüyor.

Abdest ve gusül vesvesesi ayrı bir musibet.

Böyle bir vesveseye düşen insana abdest ve namaz bir yük, bir dert haline geliyor. Abdest azalarında kuru yerler kalmış diye sürekli abdest alıyor, musluğun başından ayrılamıyor, öyle ki eli ayağı morarıyor, buz kesiyor.

Gusül de ayrı bir dert. Banyoya girdikten sonra saatlerce çıkamıyor, tonlarca su kullandığı halde bir türlü guslü bitiremiyor. Ne kadar anlatsanız da, ne kadar bilgi verseniz de artık bir takıntı ve saplantı içinde girdiği için, kendi doğrularından başka sözleri duymazdan geliyor, kabul etmiyor. Bu tür insanları çokça gördüm, işittim ve tanıyorum. Aradan yıllar geçmesine rağmen bu insanlar normal hayata dönemiyorlar, o cendere içinde ömürlerini törpülüyorlar.

Tevbesinin kabul olmadığı vesvesesi

Adam bir günah işlemiş. Sonra işlediği günahın sıkıntısı çekiyor, pişman oluyor, tevbe istiğfar ediyor. Fakat vesveseli olan günahı gözünde öyle büyütüyor, öyle şişiriyor, öyle kabartıyor ki, nasıl bir tevbe ederse etsin, ne kadar istiğfar okursa okusun, hiçbir şekilde günahlarından temizlenemeyeceği duygusunu taşıyor. Sonunda herşeyden elini eteğini çekiyor, kendini bir boşluğa itiyor, ümitsiz ve karamsar bir psikoloji içine giriyor. Bazen de tam bunun aksi oluyor. “Battı balık, yan gider” hesabı, bu sefer günahlarına günahlar katıyor. Kendini sefih, fasık ve bozuk bir yaşantıya sürüklüyor. O bildiğiniz, tanıdığınız kişi gidiyor, yerine bambaşka, farklı bir adam çıkıyor.

Bu son zamanlarda çok duyduğum bir vesvese türü de boşanma meselesi. Herhangi bir sebepten dolayı eşine kızmış, geçimsiz bir hale girmiş. Bu dertten kurtulmak için ayrılmayı, boşanmayı kafasına koymuş, ama boşamaya yanaşmıyor, böyle bir hatayı işlemek istemiyor. İşte şeytan tam olarak bu zaafından yol buluyor. Sürekli aklına boşamayla ilgili kelimeler, sözler getiriyor. O da bu sözleri içinden geçiriyor, kalbinden tekrarlayıp duruyor. Öyle ki, düşündüklerini sesli olarak dile döktüğünü sanıyor, söylediğine inanıyor. Bu sefer de vesvesesi daha da katlanıyor, eşini boşadığı kanaatine varıyor, “artık ayrıldık” demeye kalkıyor, eşiyle arasında kopukluklar, ayrılıklar, sıkıntılar yaşanıyor.

Bunlar sadece birkaç örnek. O kadar vesvese türü, vesvese çeşidi var ki… 30 yıldır bu konu üzerinde yazıyorum, konuşuyorum, neredeyse her gün bir vesvese türüyle tanışıyorum.

Gelecek yazılarımızda vesveseden kurtuluş yollarını anlatmaya çalışalım.

Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Huzme İlim ve Kültür Derneği’nin Instagram canlı yayın konuğu oldu. Prof. Dr. Tarhan, Huzme Bursa Instagram sayfası üzerinden gerçekleştirilen online söyleşide ‘Vesveseden kurtulmak mümkün mü?’ konusuna ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Tarhan; “Vesveseden kurtulmada dur, düşün, dikkat odağını değiştir kuralı uygulanmalı” Dedi. 

“Beynimiz düşünce ve his üretmek zorunda”

Moderatörlüğünü Harun Serkan Aktaş’ın yaptığı canlı yayında akla gelen düşünceye his eklenmesiyle birlikte o düşüncenin kişi için artık kalıcı bir bilgi olduğuna değinen Tarhan; “Vesvese ve takıntı kelimesinin tıpta iki karşılığı var. Ruminasyon ve obsesyon. Ruminasyonun İngilizce tam karşılığı zihinsel geviş getirmektir. Yani bir düşünce tekrarı olması durumu. Ruminasyonlara da takıntı, vesvese deniliyor. Bir diğer kavram da obsesyon. Kompülsiyon ise obsesyonu takip eden bir davranışın olmasıdır. Bu kavramları karıştırmazsak durum daha iyi anlaşılır.

Vesvesenin iki boyutu var. Soyut ve somut boyut. Soyut boyut, beyinde karşılık bulmamış boyuttur. ‘Şeytan vesvese veriyor’ dediğimiz zaman daha çok beyinde biyolojik karşılığı olmamış boyuttan bahsederiz. Burada düşünce beynin bir fonksiyonunu gösteriyor. Nasıl karaciğerimiz safra üretiyorsa beynimizde düşünce ve his üretmek zorunda. Biz, ön beyni devreye sokarak düşünceyi davranışa dönüştürüyoruz. Mesela aklımıza bir düşünce geldi o düşüncelere his eklediğimiz zaman ya da kalbimize bir his geldiğinde ona düşünce eklediğimiz zaman ve bunu onayladığımız zaman enter tuşuna basmış gibi yapıyoruz. O bilgi artık bizim için kalıcı bilgi oluyor. Beyinde onaylanmış kalıcı bilgiler dosyası var. Beyin bunları oraya kaydediyor. Daha sonra bunları tekrar edersek alışkanlık haline geliyor, tekrara devam edersek kişilik haline geliyor. Bu süreç aşağı yukarı altı ay sürüyor.” İfadelerini kullandı.

“Aşırı korku kişinin özgürlüğünü elinden alır”

Obsesyon takıntısı olan kişilerde dikkat odağının değiştirilmesinin önemine de dikkat çeken Tarhan; “Daha başlangıç safhasındaki obsesyon vakalarında kişilere dikkat odağını değiştirmeyi öğretiyoruz. Obsesif düşüncelerle savaştıkça o düşünceler daha çok artar. Bu konuda yapılması gereken en önemli şey dikkati ve konuyu değiştirmektir. Düşünce belli bir zaman sonra çeker gider. Örneğin, arılar insana geldiği zaman arıları kovarsanız gitmezler, nötr durursanız arılara vız eder çeker giderler. OKB (obsesif kompülsif bozukluk) hastaları da aynı durumdalar. Burada bütün iş kişinin düşüncesini yönetebilmesinde. Düşünce başladığı zaman sorun büyümemişse çözülür, ama kişi düşüncesini yönetemiyorsa böyle durumlarda klinik yardım gerekir. Az miktarda korku, kontrol edilebilen kaygı faydalıdır. Ama aşırı korku olduğu zaman da kişinin özgürlüğü gidiyor.” Şeklinde konuştu.

“Vesveseden kurtulmada ‘Dur, düşün, dikkat odağını değiştir’ kuralı uygulanmalı”

Kişilerin vesveseyi nasıl yönetmesi gerektiğine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Tarhan; “Vesvese geldiği ilk anda direkt yapılması gereken “Bu düşünce bana ait değil, aklım ve vicdanım onaylamıyor, ben böyle düşünemem o halde bu düşünce parazit düşüncedir demektir. Parazit düşünce mikrobik düşüncedir. Hemen yıkarsak biter ama kurcalarsak derimizi kazırsak olmaz. Onun için konuyu kurcalamamak gerekiyor. Konuyu değiştirmek ve dikkat odağını değiştirmek en güzeli. Burada uygulanması gereken ana kural dur, düşün, dikkat odağını değiştir olmalı.” Dedi.

Haber: Hande Erdem

Üsküdar Haber Ajansı (ÜHA)

Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Ankara Kültür ve Eğitim Vakfı tarafından belirli aralıklarla düzenlenen söyleşinin canlı yayın konuğu oldu. “Vesvese” başlıklı söyleşide vesveseli kişiler hakkında değerlendirmelerde bulunan Tarhan; “Vesveseli olan kişiler, zihinsel esnekliğe sahip olmuyorlar. Burnunun doğrultusuna gidiyorlar. Hakta sebat etmek yerine, yanlışta sebat etmeye doğru gidiyorlar. Dünyada obsesiflik oranı ülkeye göre değişmiyor. Sadece obsesyonun alanı değişiyor.” dedi.

“Kalp eğer inanırsa, beyin ona itaat ediyor”

Çevrimiçi gerçekleştirilen programda Prof. Dr. Nevzat Tarhan kalbin aslında komutan olduğunu söyledi. Tarhan; “İnsanda akıl var, nefis var, kalp var, ruh var. Hepsi ayrı meleke bunların. Nefis arzuluyor, heves, istek. Nefis hep istiyor. Aç gözlülük, doyumsuzluk ister ısrarla, arzu eder ve bekler. Kalp de duygu regülasyonu yapar. İnsan sadece mantıksal kararlar vermiyor, duygusal kararlar da veriyor. Kalp denen şey aslında fiziki kalp değildir. Kalp kelimesi zaten inkılap kelimesinden geliyor. Dönüşüm yapan, devrim, evirip çeviren demek. Kalp beyinden düşünceleri alıyor, onu duygularla karıştırıp, anlam katıp, evirip çevirip kararlar veriyor. Kalp eğer inanırsa, beyin ona itaat ediyor. Onun için kalp aslında komutandır. Ruh yapımızın komutanı kalp ama ruhun burada fonksiyonu, Allah’la bağlantı kuran parçamız olmasıdır. Ruh bir programdır. Bilgisayarda böyle sabit program var ya hiç değişmeyen yazılım, ruh öyle işte ama ruh kendini beyindeki çeşitli nefis, kalp, akıl yoluyla ifade ediyor. Akıl ile kalp de iş birliği yapıp isabetli kararlar veriyor, nefis kötü tarafa çekiyor.” şeklinde konuştu.

“Bugünün en büyük kerameti istikamettir”

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, nefsin tek başına değil, şeytanla birlikte insana zarar verdiğinden bahsetti. Tarhan; “Aslında nefis ile şeytanın vesvesesi birleştiği zaman o Hannas oluyor. Nefis arzuluyor, istiyor, şeytan vesvese veriyor. İkisi birleştiği zaman, kalbin üzerine baskı yapmaya ve kalbi yanlış yönlendirmeye başlıyorlar. Şeytanın vesvesesi ile nefis tek başına zarar veremiyor, şeytanla birlikte zarar veriyor. Nefis ister, kişi der; ‘Bu bana faydalı değil, zararlı der.’ ama şeytan öyle bir düşündürtüyor ki insanı, bir sağdan giriyor, bir soldan giriyor, güzel gösteriyor. Güzel gösterince nefis ona yönelmeye başlıyor. Nefiste duygu gücü, kalpte his gücü. Nefiste arzu gücü, haz gücü, kalpte his gücü, duygu gücü. Onun üzerine baskı yapıyor. Akıl ise kaptan köşkü. Beynin ön bölgesidir. O diyor, kar-zarar analizi yapıyor. Uygun-uygun değil, yeterli- yeterli değil. Beynimizin ön bölgesi kararlar veriyor. Onun için bugünkü keramet nedir diye sorsanız, bugünün en büyük kerameti istikamettir. Hiç başka keramet aramayalım, en büyük keramet Hannas'a karşı istikamette kalabilmektir. Ruh burada nasıl devreye giriyor? Ruhun devreye girmesinde ihsan devreye giriyor. Şimdi biz normalde Allah’ı görmüyoruz ama Allah bizi görüyor. Eğer biz kalbimizi Allah’a açmışsak, böyle durumlarda şeytandan ve Hannas’tan Allah’a sığınmışsak, Allah’a kalbimizi açtığımız zaman Allah’ın ihsan ismi tecelli ediyor ve Allah bizi korumaya alıyor. Ama kalbimizi rabbimize açmamız lazım. Açmadığımız zaman, kendi kendimize metotlar aramaya başladığımız zaman o ihsan gelmiyor. İhsan gelmeyince de kendi kafamıza göre davranıyoruz ve hata yapıyoruz.” dedi.

Evin kapısına gelen davetsiz misafirler: Takıntı ve obsesyon

Vesveseye ehemmiyet verdiğimizde büyüdüğü, ehemmiyet vermediğimizde ise küçüldüğü konusundan bahseden Tarhan; “Vesveseler için, takıntı obsesyonlar için, evin kapısına gelen davetsiz misafirler diyoruz. Kapına hemen davetsiz bir misafir gelse hatta hoşlanmadığın, doğru bulmadığın biri gelse hemen içeriye alır mısın? Alamazsın. Ne olduğu, kim olduğu belli değil ve davetsiz geliyor, alamazsın. Alırsan ve ona niye geldin, ne işin var, ne yapıyorsun dersen o daha çok yapışır, orada kalır. Kapıyı örtüp, ilgilenmezsen dolaşır dolaşır, çeker gider. Vesveselerde aynı böyle ama vesveselerin başlangıç döneminde böyle. İlerledikten sonra artık bu metot teshir etmiyor. Burada onu söylüyor daha vesvese ilk, başlangıç döneminde mesela buna örnek vereyim. Bir anne, çocuğunu kucağına alıyor, pencerenin kenarında dururken aniden bir düşünce geliyor, bir vesvese, biz ona parazit düşünce de diyoruz. Diyor ki; ‘Ya bu çocuğu bu pencereden atarsam. Bir anne çok sevdiği için onu çok değer verdiği için ona duygu yatırımı çok yapmış, aklına geliyor. Annelerin çoğunda o vardır. Anneler çocuğun gece gider nefesini kontrol ederler. Yani o derece sevgi ve şefkat fazlalığından aşırı korumaya girerler. Vesvese öyle kişilere geliyor. Geldiği zaman sağlıklı düşünen insan diyor ki; ‘Aklım başımda, hasta değilim, bir şey değilim, niye atayım ki? Çok saçma.’ diyerek hemen konuyu değiştiriyor ve vesvese hemen sönüp gidiyor. Ehemmiyet verdikçe büyür, ehemmiyet vermezsen küçülür. Korkarsan artar, korkmazsan azalır.” ifadelerini kullandı.

“Zararı olmadığı halde, zararlı sandığı zaman acı çekiyor”

Kuruntu yapmanın, vesvesenin zararı olduğuna değinen Prof. Dr. Nevzat Tarhan; “Vesvesenin zararı zarar vehim etmek, kuruntu yapmaktır. Yani zararı tevehhüm etmek de kalbe, mutazarrır olmaktır. Zararı olmadığı halde, zararlı sandığı zaman acı çekiyor. Biz bu kişilerin beyinde maddi boyut hastalık kazandığı zaman beyin görüntülemelerini alıyoruz. Beyin görüntülemelerinde, bu kişilerin beyninde savaş varmış gibi çıkıyor. Beyindeki sinyal akışı bozuluyor. Beyindeki seratonin, dopamin gibi maddeler çoğu zaman azalıyor, yavaşlıyor. Beyin artık yavaş çekim çalışmaya başlıyor. Problemlerini karar verip, çözemiyor. Çünkü hükümsüz bir tahayyülü, hakikat tevehhüm eder. Şu an bu yaklaşım, psikiyatrik analitik yaklaşım dediğimiz, olayı analiz eden bir yaklaşım. Hayal kurmak, hayale inanmak. Yanlış hayale inanmak oluyor. Hakikat-i tevehhüm eder. Hükümsüz tahayyülü hakikat tevehhümü de şeytan işini, kendine, kalbine mahal eder.” şeklinde konuştu.

“Beynimiz aynı trafik gibi çalışıyor”

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, tedavide önem piramidi çıkarttıklarından bahsetti. Tarhan; “Vesvese geldiği zaman hayal devreye giriyor. Vesvese ona bir tetikleme, üfleme yapıyor. Hayal de ona göre dokuyor. Ehemmiyet vermek, çocuğunu çok sevmek. Onun için biz tedavide, önem piramidi çıkarıyoruz. O kişinin en çok önem verdiği şey ne? Önem verdiği şeylerde daha çok obsesyon takıntıları başlıyor. Önem vermediği şeylerde obsesyon olmuyor. ‘Niye namaz ibadette var da başka konuda yok?’. Çünkü o kişi, namaza çok önem verdiği için onu orda yakalıyor.  Veyahut anne, çocuğunun zarar görmesini istemez. Ehemmiyet noktası bu. Hayal geçerken ona takılıyor. Çünkü ehemmiyet verdiği için beynin her tarafında onunla ilgili referans noktaları var. Beynimiz aynı trafik gibi çalışıyor. Bilgi trafiği, enerji akışı, bilgi akışı var. Ehemmiyet verilen şeylerde, beyin onunla ilgili oraya yatırım yapıyor. Aklına bir şey geldiği zaman, ‘ehemle mühimi ayırt etmem lazım’ diyor mesela. ‘Bu çok ehemmi, bu daha az ehemmi’ diyor mesela. Ehemmiyetli olursa ona daha çok zaman ayırıyor, daha çok üzerinde duruyor. Ehemmiyetli değilse, es geçiyor onu. Beynimizde önemli bilgiler dosyası oluşuyor. Beynimizde çok önemli bilgiler, az önemli bilgiler, önemsiz bilgiler, şüpheli bilgiler dosyası var. Beynimiz, bilgileri böyle etiketliyor. Mesela beynimizde dört ayaklı bir sandalye dosyası var. Eğer sen üç ayaklı bir sandalye görürsen, beyin onu sandalye dosyasına koymuyor. Bacağı açık dosyası açıyor ve onu oraya koyuyor. Beyinde bilgi dolaşırken, önem verilen bilgiler, köşe taşları, trafik levhaları gibi duruyor. Devamlı bu önemli diye hatırlatıyor. Hatırlattığı için hayal ona çok kolay bulaşıyor.” dedi.

“Biyolojik boyutu göstermek terapilerde çok işe yarıyor”

Bir müddet sonra beyin artık maddi boyut kazandığı konusunda değerlendirmelerde bulunan Tarhan; “Beynin üzerinde bir zihin var. Biz diyoruz ki; ‘Bak bu senin zihnini esir almış.’ Beynin hatalı üretmesi, düşüncesi. Hasta onu görünce; ‘Bu benim elimde değilmiş.’ diyor, tedaviyi kabul ediyor ve bir müddet sonra beyin de o altyapı da düzelince yavaş yavaş önce tedavilerde şunu görüyoruz. Önce o düşünce, o his aklına geldiği zaman içi acıyor o kişilerin yani kendine bıçak saplayanı biliyorum ben, karnını yaralamıştı yatırdık hastaneye. Bundan dolayı karnına bıçak saplamıştı vesveseyi öldürmek için, bıçak yaraladı, dikiş atıldı üçüncü derece. Düzelince de gülüyor adam, bunu nasıl yaptım diyor. Beyin o an hükmediyor yani bir müddet sonra beyin artık maddi boyut kazanıyor, otomatik olarak yaptırıyor. Eğer bu otomatik noktasına gelmeden olursa kişi kontrol onda olduğu için hadi canım deyip bunu atlatıyor. Çok ilerlediyse onu yapamıyor artık o kişi, tedavi gerekiyor. Tedaviden sonra beyindeki o altyapı düzelince yapmaya başlıyor. Beyindeki o altyapı, kimyasal iletiyi düzeltmek gerekiyor ilerlediği zaman. Biyolojik boyutu göstermek, terapilerde çok işe yarıyor.” şeklinde konuştu.

“Beynimiz başkasının beynine bağlanabiliyor”

Orantısallığın her şeyde olduğundan bahseden Prof. Dr. Nevzat Tarhan; “İnsanın beyin hücreleri, ayna sinir hücrelerimiz var. Karşı tarafın beynindeki sinir hücreleriyle kesin, net gibi konuşuyor ve bağlanıyor. Beynimiz başkasının beynine bağlanabiliyor. Mesela motor ayna nöronlar var beyinde ayna hücreleri. Sen elini kaldırınca karşı tarafın beyninde de aynı bölgedeki sinir hücreleri aktif hale geçiyor. Beyin görüntülemeleri gösteriliyor. Aynı şekilde duygusal aynı nöronlar var. Aşırı sevgi hissediyorsun, karşı tarafta birdenbire dönüp sana bakıyor. Sen güçlü duygularla ona baktığın zaman oda dönüp sana bakıyor. Yani arada bir şey yok, bir şey söylememişsin sesin çıkmamış. Onun beynindeki ayna nöronları tetikliyor dönüp sana bakıyor. Yani bu saçma gibi geliyor bir insana ama şu anda bunun nörobilim olarak karşılığı budur. Allah bunu sebeplere bağlamış. Beyinde böyle çalışıyor diyor. Mesela bağlanabilirlik, sırr-ı münasebet diyor. Orantısallık diye geçiyor bu, orantısallık her şeyde var.” dedi.

“Şeytan kötü şeyleri, kişiye zarar verecek şeyleri aklına getirtiyor”

Prof. Dr. Nevzat Tarhan ‘Duyguların Psikolojisi’ kitabında, duyguları olumlu olumsuz duygular diye ikiye ayırdığından bahsetti. Tarhan; “Vesvese, sadece hatırlatma şeklinde oluyor. Tabi ben ilahiyatçı değilim ama benim incelediğime göre şeytanın vesvesesinin yaptırım gücü yok. Şeytan, sadece insanın aklına getirtiyor. Şeytan kötü şeyleri, kişiye zarar verecek şeyleri aklına getirtiyor. Melek de onun karşılığı olumlu şeyler aklına getirtiyor. Kişi, hangi tarafa yatırım yaparsa o tarafa daha çok ilerliyor. ‘Duyguların Psikolojisi’ kitabında, ben olumlu olumsuz duygular diye ikiye ayırdım. Olumlu olanı olumsuzlarla ayrı ayrı ele alıyor. Kişinin, kişiliğine, ahlakına ve değerler sistemine göre oluyor. Dindar insanların farkı oluyor. Mesela bir gün bir anne geldi bana. ‘Ben, çocuğuma tapıyorum’ diyor. Allah, hepimize bir bağlanma duygusu vermiş. Kimisi mala, kimisi dünyaya, kimisi paraya bağlanıyor. Ama Allah, o bağlanma duygusunu kullarım bana bana bağlansın diye imtihan olarak vermiş. Mevlana, ‘aşk, aşk, aşk’ derken aslında o bağlanma duygusunu, Allah’a bağlatmaya çalışıyor.” ifadelerini kullandı.

Muhabir: Ebranur Özdemir

Üsküdar Haber Ajansı (ÜHA)