Renk Körleri Hangi Renkleri Ayırt Edemez
kaynağı değiştir]
Bireyde kırmızı renge duyarlı olan koni hücreleri yok ise (protanopi) kırmızı renk körlüğü, mavi renge duyarlı koni hücreleri yok ise mavi renk körlüğü, yeşil renge duyarlı koni hücreleri yok ise (döteranopi) yeşil renk körlüğü yaşıyordur.
Kırmızı rengi ayırt eden koni hücresinin olmadığı bir durum olan protanopi renk körlüğünde sadece koyu kırmızı renk algılanmaz. Kişinin gördüğü renkler koni hücreleri durumu ile ilgili olarak yeşil, mavi ve bu iki rengin karışımıyla görülen renkler olur. Yeşil ayrımı yapan yeşile duyarlı konilerin bulunmadığı döteranopi renk körlüğü durumunda ise, yalnızca kırmızı ve mavi renkler ile bunların karışımı görülür. Yeşil renkler ayırt edilemez.
Yalnızca tek renk konisinin mevcut olduğu durumlarda, diğer iki renk konisinin olmadığı renk görme sorununa monokromatik renk körlüğü denmektedir. Örnek verecek olursak sadece mavi rengi algılayan mavi renk konilerinin mevcut olduğu bir durumda, kırmızı ve yeşil renk konilerinin bulunmadığı durumlarda kişi yeşil ve kırmızı renkleri ayırt edemeyecektir. Monokromatik renk körleri sadece mavi ve sarı renkleri tanımlayabildiğinden, bu durum kırmızı-yeşil renk körlüğü olarak adlandırılabilir.
Renk görme ile ilgili olarak eğer üç konide yok ise bu durumdaki bir kişi renkleri yalnızca siyah ve beyaz olarak algılayabilir (anopi). Bu durumdaki kişi tam renk körü olarak nitelenir. Bazı insanlar trikromat olmakla birlikte renk ayırabilme kabiliyetleri zayıf olabilir. Bu durumdaki kişilerin sıkıntısı renk görme bozukluğu olarak adlandırılır.
Kaynakça[değiştir Renk Körlüğü
İnsanın kendi vücuduna ait bilgileri ve çevresine ait haberleri algılayabilmesi, duyu organları vasıtasıyla olmaktadır. Duyu organlarına ulaşan çeşitli tiplerdeki enerji şekilleri, öncelikle duyu organlarında yer alan reseptör (alıcı) hücreleri tarafından aksiyon potansiyelleri ismi verilen özel elektrik sinyallerine çevrilir. Reseptörlerde başlayan bu aksiyon potansiyelleri sinirler yoluyla beyinde ilgili bölüme iletilirler. Beyne iletilen aksiyon potansiyeli sinyalleri de uyarıcı enerji şekline göre çeşitli duyular olarak algılanır.
Duyu reseptörleri tarafından aksiyon potansiyellerine dönüştürülen enerji şekilleri arasında mekanik (basınç, temas), ısı, elektro mekanik (ışık), enerjileri ve kimyasal enerjiler (koku, tat, kanın O: ve CO2'si) sayılabilir.
Bir reseptörün duyarlı olduğu enerji şekline onun uygun uyaranı denir. Örneğin gözdeki ışık enerjisine duyarlı görme reseptörleri için uygun uyaran, ışık enerjisidir.
Görme organımız olan göze giren uygun dalga boylarındaki ışık enerjisi, öncelikle gözün mercek sistemi tarafından görme reseptörlerinin yoğun olarak bulunduğu gözün retina kısınma odaklaştırılır. Burada reseptör hücreleri tarafından oluşturulan aksiyon potansiyelleri de göz sinirleri yoluyla beyindeki görme merkezine iletilir. Sonuçta da görme merkezi tarafından yorumlanarak algılanır ve böylece görme olayı tamamlanmış olur.
Görme reseptörleri, ışık enerjisinin belli dalga boylama duyarlıdırlar. Başka bir deyişle ışığın belli bir dalga boyu, o dalga boyuna duyarlı görme reseptörünü uyarır ve algılanır. Işığın belli dalga boylarının belirli reseptörleri uyarması, o reseptörün ihtiva ettiği görme pigmentinin ışık absorbsiyon karakteristiği ile ilgilidir. Görme reseptörleri başlıca iki ayrı grupta incelenirler. Bunlardan çubuk şeklinde olup gece görmekten ve karanlığa', aydınlığa adaptasyondan sorumlu olanlar "basil", koni şeklinde olup görme keskinliği ve renk görmeden sorumlu olan reseptörler ise, "koni" reseptörleri diye isimlendirilirler.
Renk görme ile ilgili olan koni reseptör hücrelerinin algıladıkları ışık dalga boyları ölçülmüştür. Sonuçta bu konilerin her birinin görme spektrumunda yer alan renklerden yalnızca bir tanesinin görülmesiyle ilgili oldukları bulunmuştur. Bu üç koni tarafından algılanan renklere üç temel renk denilmektedir. Bu temel renkler KIRMIZI, MAVİ ve YEŞİL'DİR. Bu üç koni hücresinin ışık dalga boyu absorbsiyon eğrileri önemli ölçüde birbirlerini örterler. Bundan dolayı da görülebilir ışık dalga boyları birden fazla koniyi uyarırlar. Aynı dalga boyu tarafından uyarılan 2 ayrı cins koni hücresinin değişik ölçülerde gönderdiği aksiyon potansiyellerinin beyin tarafından değerlendirilmesi sonucu, çeşitli renklerin ayırt edilmesi mümkün olmaktadır. Başka bir deyişle görme spektrumunda yer alan ve normal insan tarafından ayırt edilebilen 180 ayrı rengin tamamı renk görme ile ilgili 3 ayrı renk konisinin değişik oranlarda uyarılması ile gerçekleşmektedir. Buna bağlı olarak örneğin, sarı renge ait 5800 A boyundaki dalga boyu, kırmızıya (6500-7500 A) ve yeşile (5000 A) duyarlı reseptörleri birlikte uyararak, sarı renk duyusunun oluşmasını sağlayabileceği gibi kırmızı ve yeşil temel renklerinin karışımı da aynı renk duyusunu oluşturabilmektedir.
Beyaz ve siyah rengin algılanması: Beyaza uyan dalga boyunda ışık yoktur. Beyaz ışık duyuşu yeşil, kırmızı ve mavi renk konilerinin birlikte uyarılması île oluşmaktadır. Siyah renk duyuşu ise, ışığın yokluğunda oluşan bir algıdır. Fakat pozitif bir algıdır. Çünkü körler siyah rengi de görememektedirler.
Normal bir insanın renk görmesi, üç ayrı cins koni hücresinin uyum içinde çalışmasıyla olmaktadır. Bu tür normal görüş "trikromat" renk görme olarak vasıflandırılmaktadır.
Eğer bir kimse renk görmede yalnızca iki koni hücresine sahipse ve bu iki koni hücresiyle algılanabilen renkleri ve onların karışımlarını görüyorsa, bu şekilde renk görmeye "dikromatik" renk görme veya dikromatik renk körlüğü denilmektedir. Bu durumdaki kişilerde renk görme ile ilgili olan bir koni şeklinin yokluğu düşünülmektedir.
Bir koni çeşidinin bulunmadığı dikromatik renk körlüğü, yok olan pigmentle ilgili olarak,
- Kırmızı renge duyarlı koni hücreleri yoksa, "PROTONOPIA" kırmızı renk körlüğü,
- Mavi renge duyarlı koni hücreleri yoksa, "TRITANOPIA" mavi renk körlüğü,
- Yeşil renge duyarlı koni hücreleri yoksa, "DEUTERANOPIA" yeşil renk körlüğü denilmektedir.
Örneğin, kırmızı rengi ayırt eden koni hücresinin olmadığı protonopia durumunda sadece koyu kırmızı renk algılanamaz. Kişinin gördüğü renkler koni hücreleri ile ilgili olarak yeşil, mavi ve bu iki rengin karışımıyla görülen renklerdir. Yeşil ayrımı yapan ye-şile duyarlı konilerin bulunmadığı deuteronopiada ise, yalnızca kırmızı ve mavi renkler ile bunların karışımı görülür. Yeşil renk ayırt edilemez.
Yalnızca tek renk konisinin bulunup, iki renk koni-sinin olmadığı renk görme ise, "monokromatik" renk görme veya monokromatik renk körlüğü olarak isimlendirilmektedir. Örneğin; yalnızca mavi rengi algılayan mavi renk konilerinin bulunup kırmızı ve yeşil renk konilerinin bulunmadığı durumda kişi, kırmızı ve yeşil renkleri ayırt edemez. Görme spektrumu ile ilgili olarak yalnızca mavi ve sarı renkleri algılayabilir. Kırmızı ve yeşil renkleri göremediğinden dolayı bu tıp renk körlüğüne kırmızı - yeşil renk körlüğü de denilmektedir.
Anopia: Renk görme ile ilgili her üç koninin de bulunmadığı durumdur. Bu durumda tam renk körü olan kişi yalnızca siyah beyaz olarak görür. Bazı insanlar ise, 'trikromat' olmakla birlikte renk ayırımları zayıftır. Bu durum, 'renk görme bozukluğu' (anomalısı) olarak isimlendirilir. Bu şekildeki renk körlüğüne tam renk körlüğünden daha seyrek rastlanılır.
Renk Körlüğü Kalıtımı
Renk görme bozuklukları seks kromozomları ile resesif olarak nesilden nesile geçmektedir, ilgili genin kalıtımla geçişini X kromozomu sağlar. Erkeklerde XY kromozomu, kadınlarda ise, XX kromozomu olduğun-dan ve genin özelliğinin resesif olmasından dolayı, erkeklerde mevcut bir X kromozomunda kadınlarda ise, her iki X kromozumunda bulunmasıyla ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle erkeklerde kadınlardan daha sık olarak görülmektedir.
Erkeklerin % 8'inde, kadınların % 0,4'ünde renk görme ile ilgili bir bozukluk vardır. Yeşil renk görme bozukluğu (anomalısı) en sık görülen durumdur. Bundan sonra görülme sıklığı itibarıyla yeşil renk körlüğü, kırmızı renk körlüğü ve kırmızı renk görme bozukluğu gelmektedir.
Renk körlüğü olan erkeklerin kız çocukları renk körü olmamakla birlikte renk körlüğünün taşıyıcısı durumundadırlar. Taşıyıcı kadınların erkek çocuklarının yansı da renk körü olarak doğmaktadır.
RENK KÖRLÜĞÜNÜN TEŞHİSİ
Renk körlüğünün açığa çıkarılması ve ayrıca renk körlüğü veya renk görme bozukluğunun tipinin belirlenmesine yarayan pek çok test vardır. Teşhiste en kolay yol, renkli iplikleri karıştırıp, şahıstan renkleri gruplandırarak ayırmasının istenmesidir. Renk görme ile ilgili problemi olanlar, bu işlemi beceremezler. Teşhiste ayrıca ishihara ve Stilling levhaları da kullanılmaktadır. Bu levhalar renkli noktalardan yapılmıştır. Renkli noktaların içine ise renk körlüğünü veya renk görme bozukluklarım ortaya çıkaracak şekilde özel olarak renkli sayılar, şekiller veya harfler yerleştirilmiştir. Renk görme problemi olan kişiler bu harf, şekil veya sayıları ayırt edememekte; böylece teşhis konulmuş olmaktadır.
Kaynak
Yzb. Dr. Muhterem ERCAN
Kaynak : Bilim ve teknik dergisi, cilt: 23, sayı: 270, sayfa: 20-21
Çocuğunuz Renk Körü Olabilir!
Kırmızı, yeşil ve mavi renklerden bir ya da birden fazlasını ayırt edememeyle ortaya çıkan bir bozukluk. Renk körlüğü sorunu olan kişiler yeşil-kırmızı tonlarını, daha doğrusu san tonlarının bir kısmını ayırt edemez. Ama renklerin seçilememesi gibi bir duruma çok nadir rastlanır. Kişi, renk tonlarını görebilir; ama bazılarını seçemez. Mesela; yeşilin bazı tonlarını göremeyebilir. Sorun genel olarak ton seçilememesi üzerine olduğu için hayatı olumsuz etkilemez. Renk körlüğü bir erkek çocuk hastalığı! Renk körlüğü tam anlamıyla erkek çocukların hastalığı. X genine bağlı geliştiği için kız çocuklar genelde taşıyıcı. Kız çocuğunda görülmesi için hasta erkeğin taşıyıcı bir kadınla evlenmesi gerekir. Bu da çok nadir rastlanan bir durum. Renk körlüğü, doğumsal; ancak kolay fark edilen bir hastalık değil.
Aileler genellikle çocuklarının renk körü olduğunu fark etmezler. 4 yaşından küçük çocuklar bir topun yeşil olduğunu anlamayabilir ya da topun yeşil çimlerle aynı renge sahip olduğunu algılayamayabilir. Çocuğun 4 -5 yaşını geçtikten sonra yani renkleri tanımaya başladığı ve dile getirebileceği dönemde renk körü olup olmadığı anlaşılabilir. Ya da renk körlüğü teşhisi için özel testler var, bunlarla fark edilebilir. Genellikle toplumuzda insanlar ehliyet sınavında durumu anlar. Bahsi geçen renkleri ayırt edemedikleri tesadüfen ortaya çıkar. Kişi renk körü olduğunu tek başına anlayamaz; çünkü herkesin renkleri kendisi gibi gördüğünü zanneder. Günümüzde bu hücrelerin birbirleriyle olan iletişimlerindeki bazı hataların renk körlüğü oluşumunda etkisi bulunduğu düşünülüyor.
Renk körlüğünün açığa çıkarılması ve aynca renk körlüğü veya renk görme eksikliği gibi tiplerinin belirlenmesine yarayan pek çok test var. Renk körlüğü, tam renk ve kısmi renk körlüğü olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Normal bir insanın renkleri eksiksiz algılayabilmesi, üç ayrı cins koni hücresinin uyum içinde çalışmasıyla mümkün. Normal olarak renkleri algılayan görme, ’trikromat’ olarak tanımlanır. Eğer insan renk görme ve algılamada sadece iki koni hücresine sahipse bunların algıladıklarını görür. Bu durumda eksik olan koni hücresine ait dalga boylanndaki renkleri göremez, bu kişilere ’dikromatik renk körü’ denir. Özel renk kitapçıklanyla yapılan bir test uygulanır. Kişi eğer buradaki sayılan okuyabilirse, o renkleri görebiliyor demektir.
Renk körlüğünün tedavisi yok! Renk körlüğünün tedavisi yok; ancak renk körü olanlann günlük yaşamda sorun yaşamadan işlerini yapabilmeleri için özel kontakt lensler üretildi. Renklerin ayırt edilmesinde, yüzde yüz olmamakla birlikte son derece etkili. Doğumsal renk körü olan kişilerin renkleri aynşürmadaki zorluklan dışında görsel kayıplan olmaz. Yani renk görme hücrelerinin az çalışması ya da çalışmaması durumundan kişilerin görsel seviyeleri etkilenmez. Bu kişiler, diğer insanlar gibi miyop, hipermetrop, astigmat olabilir.
Renk körleri dünyayı nasıl görür?
Haberin DevamıRenk körleri sanıldığının aksine renkleri görebilirler. Ancak renk körlüğünün tipine göre kimi renkleri soluk görürler ya da kimi renkleri birbirinden ayırt edemezler. Renk körlerinin ayırt edemediği renkler genellikle kırmızı ve yeşildir. Daha nadir olarak mavi ve sarıyı ayırt edemeyen renk körleri de vardır.
Aslında renk körlüğü tanımlaması çok uygun bir tanımlama değil. Çünkü körlük söz konusu değil. Onun yerine “renk görme bozukluğu” demek daha doğru olacaktır.
Renk körlüğü tahmin edilenden çok yaygındır. Çoğunlukla cinsiyete bağlı kalıtım gösterir. Bu yüzden erkeklerde kadınlardan çok daha sık izlenir: Yaklaşık 12 erkekten biri (%8) ve 200 kadından biri (%0,5) çeşitli derecelerde renk körüdür.
Renk körlüğü neden olur?
Renkleri gözün retinasındaki “kon” ismi verilen hücreler sayesinde görürüz. Bu hücreler normalde “mavi”, “yeşil” ve “kırmızı” dalga boyundaki ışığa duyarlı pigmentler içerir. Renk körlerinde bu pigmentler belli oranlarda azalmıştır ya da hiç yoktur. Renk körlüğü erkek çocuklarının ilkokul dönemindeki başarısını etkileyebilmektedir. Günlük hayattaki bütün dezavantajlarının yanı sıra, renk körlerinin sahip olduğu şaşırtıcı bir avantaj ise askerlik sırasında kamuflajı rahatlıkla fark edebilmeleridir.
Normal renk hissine sahip kimi migren hastaları ise atak öncesinde geçici bir renk körlüğü yaşayabilmektedir.
Haberin DevamıRenk körlüğü tanısı nasıl konur?
Göz doktorunuz muayene sırasında size renkli kartlar gösterir. Bu kartlardaki rakamları ve şekilleri doğru söyleyememeniz renk körü olduğunuzu gösterir.
Renk körleri özel filtreli gözlük camları ve kontakt lenslerle renkleri ayırt edebilirler
Renk körlüğünü tamamen tedavi etmek mümkün değil. Ama renk körlüğünün tipine göre özel filtreli gözlük camları veya kontakt lensler, renk körlerinin renkleri ayırt edebilmesini sağlıyor. Filtreli yumuşak kontakt lensler numaralı veya numarasız olabiliyor.
Renk körleri için pratik öneriler
Renk körü olduğunuzu erken yaşlarda öğrenirseniz, meslek seçiminizi ona göre planlayabilirsiniz. Grafik tasarımı gibi meslekler, renk algısının normal olmasını gerektirir. Ayrıca renkli elektrik kablolarını birbirinden ayırt etmeyi gerektiren meslekler de renk körleri için uygun değildir. Tıbbın cerrahi dalları da yine renk körleri için uygun olmayabilir.
Renk körleri, giysilerinin renklerini yakınlarından öğrenerek etiketleyebilir ve böylece renk uyumsuzluklarından kaçınabilir.
Anaokulu ve ilkokulun ilk yıllarında pek çok öğretici materyal, renk algısına dayanır. O nedenle çocuğunuz renk körü ise öğretmenini bu konuda bilgilendirmeniz yararlı olacaktır. Böylece öğretmeni dersleri ve sunumları uygun şekilde planlayabilir.
Renk Körlüğü
İnsanın kendi vücuduna ait bilgileri ve çevresine ait haberleri algılayabilmesi, duyu organları vasıtasıyla olmaktadır. Duyu organlarına ulaşan çeşitli tiplerdeki enerji şekilleri, öncelikle duyu organlarında yer alan reseptör (alıcı) hücreleri tarafından aksiyon potansiyelleri ismi verilen özel elektrik sinyallerine çevrilir. Reseptörlerde başlayan bu aksiyon potansiyelleri sinirler yoluyla beyinde ilgili bölüme iletilirler. Beyne iletilen aksiyon potansiyeli sinyalleri de uyarıcı enerji şekline göre çeşitli duyular olarak algılanır.
Duyu reseptörleri tarafından aksiyon potansiyellerine dönüştürülen enerji şekilleri arasında mekanik (basınç, temas), ısı, elektro mekanik (ışık), enerjileri ve kimyasal enerjiler (koku, tat, kanın O: ve CO2'si) sayılabilir.
Bir reseptörün duyarlı olduğu enerji şekline onun uygun uyaranı denir. Örneğin gözdeki ışık enerjisine duyarlı görme reseptörleri için uygun uyaran, ışık enerjisidir.
Görme organımız olan göze giren uygun dalga boylarındaki ışık enerjisi, öncelikle gözün mercek sistemi tarafından görme reseptörlerinin yoğun olarak bulunduğu gözün retina kısınma odaklaştırılır. Burada reseptör hücreleri tarafından oluşturulan aksiyon potansiyelleri de göz sinirleri yoluyla beyindeki görme merkezine iletilir. Sonuçta da görme merkezi tarafından yorumlanarak algılanır ve böylece görme olayı tamamlanmış olur.
Görme reseptörleri, ışık enerjisinin belli dalga boylama duyarlıdırlar. Başka bir deyişle ışığın belli bir dalga boyu, o dalga boyuna duyarlı görme reseptörünü uyarır ve algılanır. Işığın belli dalga boylarının belirli reseptörleri uyarması, o reseptörün ihtiva ettiği görme pigmentinin ışık absorbsiyon karakteristiği ile ilgilidir. Görme reseptörleri başlıca iki ayrı grupta incelenirler. Bunlardan çubuk şeklinde olup gece görmekten ve karanlığa', aydınlığa adaptasyondan sorumlu olanlar "basil", koni şeklinde olup görme keskinliği ve renk görmeden sorumlu olan reseptörler ise, "koni" reseptörleri diye isimlendirilirler.
Renk görme ile ilgili olan koni reseptör hücrelerinin algıladıkları ışık dalga boyları ölçülmüştür. Sonuçta bu konilerin her birinin görme spektrumunda yer alan renklerden yalnızca bir tanesinin görülmesiyle ilgili oldukları bulunmuştur. Bu üç koni tarafından algılanan renklere üç temel renk denilmektedir. Bu temel renkler KIRMIZI, MAVİ ve YEŞİL'DİR. Bu üç koni hücresinin ışık dalga boyu absorbsiyon eğrileri önemli ölçüde birbirlerini örterler. Bundan dolayı da görülebilir ışık dalga boyları birden fazla koniyi uyarırlar. Aynı dalga boyu tarafından uyarılan 2 ayrı cins koni hücresinin değişik ölçülerde gönderdiği aksiyon potansiyellerinin beyin tarafından değerlendirilmesi sonucu, çeşitli renklerin ayırt edilmesi mümkün olmaktadır. Başka bir deyişle görme spektrumunda yer alan ve normal insan tarafından ayırt edilebilen 180 ayrı rengin tamamı renk görme ile ilgili 3 ayrı renk konisinin değişik oranlarda uyarılması ile gerçekleşmektedir. Buna bağlı olarak örneğin, sarı renge ait 5800 A boyundaki dalga boyu, kırmızıya (6500-7500 A) ve yeşile (5000 A) duyarlı reseptörleri birlikte uyararak, sarı renk duyusunun oluşmasını sağlayabileceği gibi kırmızı ve yeşil temel renklerinin karışımı da aynı renk duyusunu oluşturabilmektedir.
Beyaz ve siyah rengin algılanması: Beyaza uyan dalga boyunda ışık yoktur. Beyaz ışık duyuşu yeşil, kırmızı ve mavi renk konilerinin birlikte uyarılması île oluşmaktadır. Siyah renk duyuşu ise, ışığın yokluğunda oluşan bir algıdır. Fakat pozitif bir algıdır. Çünkü körler siyah rengi de görememektedirler.
Normal bir insanın renk görmesi, üç ayrı cins koni hücresinin uyum içinde çalışmasıyla olmaktadır. Bu tür normal görüş "trikromat" renk görme olarak vasıflandırılmaktadır.
Eğer bir kimse renk görmede yalnızca iki koni hücresine sahipse ve bu iki koni hücresiyle algılanabilen renkleri ve onların karışımlarını görüyorsa, bu şekilde renk görmeye "dikromatik" renk görme veya dikromatik renk körlüğü denilmektedir. Bu durumdaki kişilerde renk görme ile ilgili olan bir koni şeklinin yokluğu düşünülmektedir.
Bir koni çeşidinin bulunmadığı dikromatik renk körlüğü, yok olan pigmentle ilgili olarak,
- Kırmızı renge duyarlı koni hücreleri yoksa, "PROTONOPIA" kırmızı renk körlüğü,
- Mavi renge duyarlı koni hücreleri yoksa, "TRITANOPIA" mavi renk körlüğü,
- Yeşil renge duyarlı koni hücreleri yoksa, "DEUTERANOPIA" yeşil renk körlüğü denilmektedir.
Örneğin, kırmızı rengi ayırt eden koni hücresinin olmadığı protonopia durumunda sadece koyu kırmızı renk algılanamaz. Kişinin gördüğü renkler koni hücreleri ile ilgili olarak yeşil, mavi ve bu iki rengin karışımıyla görülen renklerdir. Yeşil ayrımı yapan ye-şile duyarlı konilerin bulunmadığı deuteronopiada ise, yalnızca kırmızı ve mavi renkler ile bunların karışımı görülür. Yeşil renk ayırt edilemez.
Yalnızca tek renk konisinin bulunup, iki renk koni-sinin olmadığı renk görme ise, "monokromatik" renk görme veya monokromatik renk körlüğü olarak isimlendirilmektedir. Örneğin; yalnızca mavi rengi algılayan mavi renk konilerinin bulunup kırmızı ve yeşil renk konilerinin bulunmadığı durumda kişi, kırmızı ve yeşil renkleri ayırt edemez. Görme spektrumu ile ilgili olarak yalnızca mavi ve sarı renkleri algılayabilir. Kırmızı ve yeşil renkleri göremediğinden dolayı bu tıp renk körlüğüne kırmızı - yeşil renk körlüğü de denilmektedir.
Anopia: Renk görme ile ilgili her üç koninin de bulunmadığı durumdur. Bu durumda tam renk körü olan kişi yalnızca siyah beyaz olarak görür. Bazı insanlar ise, 'trikromat' olmakla birlikte renk ayırımları zayıftır. Bu durum, 'renk görme bozukluğu' (anomalısı) olarak isimlendirilir. Bu şekildeki renk körlüğüne tam renk körlüğünden daha seyrek rastlanılır.
Renk Körlüğü Kalıtımı
Renk görme bozuklukları seks kromozomları ile resesif olarak nesilden nesile geçmektedir, ilgili genin kalıtımla geçişini X kromozomu sağlar. Erkeklerde XY kromozomu, kadınlarda ise, XX kromozomu olduğun-dan ve genin özelliğinin resesif olmasından dolayı, erkeklerde mevcut bir X kromozomunda kadınlarda ise, her iki X kromozumunda bulunmasıyla ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle erkeklerde kadınlardan daha sık olarak görülmektedir.
Erkeklerin % 8'inde, kadınların % 0,4'ünde renk görme ile ilgili bir bozukluk vardır. Yeşil renk görme bozukluğu (anomalısı) en sık görülen durumdur. Bundan sonra görülme sıklığı itibarıyla yeşil renk körlüğü, kırmızı renk körlüğü ve kırmızı renk görme bozukluğu gelmektedir.
Renk körlüğü olan erkeklerin kız çocukları renk körü olmamakla birlikte renk körlüğünün taşıyıcısı durumundadırlar. Taşıyıcı kadınların erkek çocuklarının yansı da renk körü olarak doğmaktadır.
RENK KÖRLÜĞÜNÜN TEŞHİSİ
Renk körlüğünün açığa çıkarılması ve ayrıca renk körlüğü veya renk görme bozukluğunun tipinin belirlenmesine yarayan pek çok test vardır. Teşhiste en kolay yol, renkli iplikleri karıştırıp, şahıstan renkleri gruplandırarak ayırmasının istenmesidir. Renk görme ile ilgili problemi olanlar, bu işlemi beceremezler. Teşhiste ayrıca ishihara ve Stilling levhaları da kullanılmaktadır. Bu levhalar renkli noktalardan yapılmıştır. Renkli noktaların içine ise renk körlüğünü veya renk görme bozukluklarım ortaya çıkaracak şekilde özel olarak renkli sayılar, şekiller veya harfler yerleştirilmiştir. Renk görme problemi olan kişiler bu harf, şekil veya sayıları ayırt edememekte; böylece teşhis konulmuş olmaktadır.
Kaynak
Yzb. Dr. Muhterem ERCAN
Kaynak : Bilim ve teknik dergisi, cilt: 23, sayı: 270, sayfa: 20-21
Çocuğunuz Renk Körü Olabilir!
Kırmızı, yeşil ve mavi renklerden bir ya da birden fazlasını ayırt edememeyle ortaya çıkan bir bozukluk. Renk körlüğü sorunu olan kişiler yeşil-kırmızı tonlarını, daha doğrusu san tonlarının bir kısmını ayırt edemez. Ama renklerin seçilememesi gibi bir duruma çok nadir rastlanır. Kişi, renk tonlarını görebilir; ama bazılarını seçemez. Mesela; yeşilin bazı tonlarını göremeyebilir. Sorun genel olarak ton seçilememesi üzerine olduğu için hayatı olumsuz etkilemez. Renk körlüğü bir erkek çocuk hastalığı! Renk körlüğü tam anlamıyla erkek çocukların hastalığı. X genine bağlı geliştiği için kız çocuklar genelde taşıyıcı. Kız çocuğunda görülmesi için hasta erkeğin taşıyıcı bir kadınla evlenmesi gerekir. Bu da çok nadir rastlanan bir durum. Renk körlüğü, doğumsal; ancak kolay fark edilen bir hastalık değil.
Aileler genellikle çocuklarının renk körü olduğunu fark etmezler. 4 yaşından küçük çocuklar bir topun yeşil olduğunu anlamayabilir ya da topun yeşil çimlerle aynı renge sahip olduğunu algılayamayabilir. Çocuğun 4 -5 yaşını geçtikten sonra yani renkleri tanımaya başladığı ve dile getirebileceği dönemde renk körü olup olmadığı anlaşılabilir. Ya da renk körlüğü teşhisi için özel testler var, bunlarla fark edilebilir. Genellikle toplumuzda insanlar ehliyet sınavında durumu anlar. Bahsi geçen renkleri ayırt edemedikleri tesadüfen ortaya çıkar. Kişi renk körü olduğunu tek başına anlayamaz; çünkü herkesin renkleri kendisi gibi gördüğünü zanneder. Günümüzde bu hücrelerin birbirleriyle olan iletişimlerindeki bazı hataların renk körlüğü oluşumunda etkisi bulunduğu düşünülüyor.
Renk körlüğünün açığa çıkarılması ve aynca renk körlüğü veya renk görme eksikliği gibi tiplerinin belirlenmesine yarayan pek çok test var. Renk körlüğü, tam renk ve kısmi renk körlüğü olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Normal bir insanın renkleri eksiksiz algılayabilmesi, üç ayrı cins koni hücresinin uyum içinde çalışmasıyla mümkün. Normal olarak renkleri algılayan görme, ’trikromat’ olarak tanımlanır. Eğer insan renk görme ve algılamada sadece iki koni hücresine sahipse bunların algıladıklarını görür. Bu durumda eksik olan koni hücresine ait dalga boylanndaki renkleri göremez, bu kişilere ’dikromatik renk körü’ denir. Özel renk kitapçıklanyla yapılan bir test uygulanır. Kişi eğer buradaki sayılan okuyabilirse, o renkleri görebiliyor demektir.
Renk körlüğünün tedavisi yok! Renk körlüğünün tedavisi yok; ancak renk körü olanlann günlük yaşamda sorun yaşamadan işlerini yapabilmeleri için özel kontakt lensler üretildi. Renklerin ayırt edilmesinde, yüzde yüz olmamakla birlikte son derece etkili. Doğumsal renk körü olan kişilerin renkleri aynşürmadaki zorluklan dışında görsel kayıplan olmaz. Yani renk görme hücrelerinin az çalışması ya da çalışmaması durumundan kişilerin görsel seviyeleri etkilenmez. Bu kişiler, diğer insanlar gibi miyop, hipermetrop, astigmat olabilir.
Renk körleri dünyayı nasıl görür?
Renk körleri sanıldığının aksine renkleri görebilirler. Ancak renk körlüğünün tipine göre kimi renkleri soluk görürler ya da kimi renkleri birbirinden ayırt edemezler. Renk körlerinin ayırt edemediği renkler genellikle kırmızı ve yeşildir. Daha nadir olarak mavi ve sarıyı ayırt edemeyen renk körleri de vardır.
Aslında renk körlüğü tanımlaması çok uygun bir tanımlama değil. Çünkü körlük söz konusu değil. Onun yerine “renk görme bozukluğu” demek daha doğru olacaktır.
Renk körlüğü tahmin edilenden çok yaygındır. Çoğunlukla cinsiyete bağlı kalıtım gösterir. Bu yüzden erkeklerde kadınlardan çok daha sık izlenir: Yaklaşık 12 erkekten biri (%8) ve 200 kadından biri (%0,5) çeşitli derecelerde renk körüdür.
Renk körlüğü neden olur?
Renkleri gözün retinasındaki “kon” ismi verilen hücreler sayesinde görürüz. Bu hücreler normalde “mavi”, “yeşil” ve “kırmızı” dalga boyundaki ışığa duyarlı pigmentler içerir. Renk körlerinde bu pigmentler belli oranlarda azalmıştır ya da hiç yoktur. Renk körlüğü erkek çocuklarının ilkokul dönemindeki başarısını etkileyebilmektedir. Günlük hayattaki bütün dezavantajlarının yanı sıra, renk körlerinin sahip olduğu şaşırtıcı bir avantaj ise askerlik sırasında kamuflajı rahatlıkla fark edebilmeleridir.
Normal renk hissine sahip kimi migren hastaları ise atak öncesinde geçici bir renk körlüğü yaşayabilmektedir.
Renk körlüğü tanısı nasıl konur?
Göz doktorunuz muayene sırasında size renkli kartlar gösterir. Bu kartlardaki rakamları ve şekilleri doğru söyleyememeniz renk körü olduğunuzu gösterir.
Renk körleri özel filtreli gözlük camları ve kontakt lenslerle renkleri ayırt edebilirler
Renk körlüğünü tamamen tedavi etmek mümkün değil. Ama renk körlüğünün tipine göre özel filtreli gözlük camları veya kontakt lensler, renk körlerinin renkleri ayırt edebilmesini sağlıyor. Filtreli yumuşak kontakt lensler numaralı veya numarasız olabiliyor.
Renk körleri için pratik öneriler
Renk körü olduğunuzu erken yaşlarda öğrenirseniz, meslek seçiminizi ona göre planlayabilirsiniz. Grafik tasarımı gibi meslekler, renk algısının normal olmasını gerektirir. Ayrıca renkli elektrik kablolarını birbirinden ayırt etmeyi gerektiren meslekler de renk körleri için uygun değildir. Tıbbın cerrahi dalları da yine renk körleri için uygun olmayabilir.
Renk körleri, giysilerinin renklerini yakınlarından öğrenerek etiketleyebilir ve böylece renk uyumsuzluklarından kaçınabilir.
Anaokulu ve ilkokulun ilk yıllarında pek çok öğretici materyal, renk algısına dayanır. O nedenle çocuğunuz renk körü ise öğretmenini bu konuda bilgilendirmeniz yararlı olacaktır. Böylece öğretmeni dersleri ve sunumları uygun şekilde planlayabilir.
#Göz#Göz Sağlığı#Renk Körlüğü
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
