Yağıbasan

GÖKMEDRESE

                Gaziosmanpaşa Bulvarı’nda Taşhan yakınında uzun yıllar müze olarak kullanılmış olan bu tarihi anıt Selçuklu eserlerinden biridir. Kitabesi konulmayan yapı, XIII. yüzyılda ( 1277 ) Muineddin Pervane Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Anadolu Selçuklu mimari ve sanatının en belirgin özelliklerini taşımaktadır.

               Gökmedrese 2 katlı 2 eyvanlı, ortası açık avlulu ve revaklı plan tipinde olup taş, çini ve alçı süslemeler bulundurmaktadır. İki renkli taş kullanılarak inşa edilmiş taç kapıda geometrik ve bitkisel bezemeli bordürlerden oluşan bir süsleme programı uygulanmıştır. Çini süsleme, avlu cephesinde yer almaktadır. Ana eyvan duvarları ve üst kat revaklarının kemer içleri patlıcan moru, lacivert ve firuze renkli çinilerle geometrik ve bitkisel bezemelerle süslenmiştir. Ana eyvan ayrıca, zemini kıvrık dallardan oluşan çini Ayet'el-Kürsi bordürü ile çevrilidir. Osmanlılar zamanında XVIII. yüzyıla kadar medrese, bimarhane ve bir odası türbe olarak kullanılan yapı,  daha sonraları şifahane ve göçmen barınağı olarak kullanılmıştır. Halk arasında “Gökmedrese“, “Pervane Medresesi“,“Kırk Kızlar Medresesi“, “Darüşşifa“ ,“Bimarhane Tekkesi“ olarak da adlandırılmıştır.

TOKAT YAĞIBASAN MEDRESESİ (ÇUKUR MEDRESE)

               Sulusokak’ta Takyeciler Camisi’nin güneyindedir. 1148 ve 1157 yılları arasında Danişmentli Sultanı Nizamettin Yağıbasan tarafından yapılmıştır. En önemli özelliği Anadolu’nun ilk medreselerinden biri olmasıdır. Avlu kubbesi 14 metre çapındadır ve ortasında 10 metreye yakın açıklığı vardır.   Birisi Niksar’da diğeri de Basra’da olmak üzere bu özelliği taşıyan 3 medreseden biridir. Moloz taştan sade ve süslemesiz olarak inşa edilen yapı, iki yandan da eyvanlar ve tonozlu odalarla çevrelenmiştir. Medrese, Selçuklu Sultanı II. İzzettin Keykavus’un hükümdarlığı döneminde 1247 yılında onarım görmüştür.

              Bu günlerde Türk Bilim tarihi müzesi olarak hizmet vermesi için projesi hazırlanmış kısa sürede bu amaçla hizmet verecektir.

NİKSAR YAĞIBASAN MEDRESESİ

              Anadolu’da günümüze kadar gelebilen ilk ve en eski medreselerdendir. 1158 yılında Niksar kalesinde inşa edilmiştir. Kapalı avlulu, iki eyvanlı ve revaksız bir medresedir. Anadolu’da tıp eğitimi verilen ilk medreselerden biri olarak bilinir.

Yağıbasan Medresesi, Tokat‘ın Niksar ilçesinde yer alan bir medrese olup Anadolu’nun ilk medresesi unvanına sahiptir. Danişmentlilerin Sivas kolunun hükümdarı olan Nizameddin Yağıbasan tarafından kurulan medrese 1148 ve 1158 ve yılları arasında inşa edilmiştir. Anadolu’da tıp eğitimi veren kurumlar arasında bulunan Yağıbasan Medresesi, kapalı avluya sahip, iyi eyvanlı ve revaksız bir yapı olarak bilinir. Niksar Yağıbasan Medresesinin planı karedir ve moloz taştan inşa edilmiştir. Anadolu’nun ilk medresesi olarak büyük önem taşıyan yapıyı, yolunuz Tokat’a düşerse mutlaka ziyaret etmelisiniz.

Yağıbasan Medresesi Hakkında Bilgi 

Yağıbasan Medresesi, Danişmetliler tarafından yapılmış olup günümüze kadar kısmen de olsa ulaşabilen eserler arasında yerini alır. “Yağıbasan Medresesi nerede yapılmıştır?” diye soracak olursanız hem merkezde hem de Niksar’da olmak üzere iki adet yapı olduğunu söyleyebiliriz.
Danişmentlilerin yaptığı ve bu medreseye benzeyen bir diğer medrese de Tokat’ın merkezinde bulunan ve Çukur Medrese olarak da bilinen 2. Yağıbasan Medresesi’dir. Yapıların en eski medreseler olmalarının yanı sıra başka bir özellikleri daha vardır. Yapılar, inşa edilen ilk merkezî – kubbeli medreseler arasında kabul edilir. Bu yapılar inşa edilecek diğer eserlere de örnek teşkil etmiştir. Bu yönleriyle ilkel kabul edilse de yeni bir mimari akımın başlangıcı olarak kabul görmüşlerdir. 2. Yağıbasan Medresi de mahalli yapı teknikleri ile inşa edilmiş ve ihtiyaçlardan doğarak hayata geçirilmiştir. Niksar’daki medrese Niksar Kalesi‘nin surlarından faydalanmak amacıyla inşa edilmiştir. Üzerinde yer aldığı tepenin kale duvarlarına bağımlı olduğundan bir yüzeyi kısmen verevdir. ­Avlusunun üst kısmı ise açıktır. Çukur Medrese olarak da anılan Tokat Yağıbasan Medresesi planı da aynı şekilde kareye yakındır. Tromp kemelerin taş ve tuğladan yapılmasının dışında, yapı baştan aşağıya moloz taştan inşa edilmiştir. Gök Medrese ve Hatuniye Medresesi, Tokat’ta bulunan diğer medreseler arasında sayılabilir.

Yağıbasan Medresesi Gezilecek Yerler 

Tarihi yapılara ilginiz varsa Tokat’ta gezebileceğiniz farklı alternatiflerinizin olduğunu söyleyebiliriz. Yağıbasan Medresesi’ni gezdikten sonra Niksar ilçesindeki ve merkezdeki yapıları da ziyaret edebilirsiniz.
Niksar Ulu Cami: 13. asırda inşa edilen ve avlusu bulunmayan cami, Cenepnizade Hasan Bey tarafından inşa ettirilmiştir. Dikdörtgen planlı mekân, çapraz tonoz örtüsüne sahiptir. Adres: Yusufşah Mahallesi, Akil Muhtar Erdem Sok. No:60, Niksar/Tokat
Emir Gazi Kümbeti:Melik Gazi Türbesi olarak da bilinen yapı, yine Niksar’da ziyaret edebileceğiniz yerler arasında bulunuyor. Bu yapı da Danişmentli eseri olarak karşınıza çıkmaktadır. Melik Danişment Gazi’nin mabedi olarak bilinen yapı asırlarca ziyaretgâh olarak kullanılmıştır. Türbenin de yer aldığı Melik Gazi Mezarlığı; Danişmentli, Selçuklu ve Osmanlılara ait kümbetler, türbeler ve tarihî mezarların çokça olduğu, çevreden toplanan mezar taşları ve kitabelerle düzenlenmiş bir açık hava müzesi olarak ziyaretçilere açıktır.
Adres: Melikgazi Mahallesi, Hamdi Çavuş Sok. No:43 Niksar/Tokat
Niksar Kalesi: Türkiye’nin 2. büyük kalesi olma unvanına sahip kale, Yağıbasan Medresesi’ni de içine alır. Kalenin ne zaman ve kim tarafından yapıldığı ise bilinmiyor. Ancak bazı tahminlere göre Roma Dönemi’nde inşa edildiği ve Bizans Dönemi’nde de kullanıldığı sanılıyor. Yapı; iç, orta ve dış bölüm olarak 3 ayrı bölümden oluşuyor.
Arasta Çarşısı: Kalenin hemen yanında konumlanan çarşı, Selçuklu ticaret hayatının en iyi görüldüğü yerler arasında bulunuyor. Arasta çarşıları Osmanlı çarşılarından farklı olarak, farklı türde esnafların bir arada olması yönüyle ilgi çekiyor.
Niksar Ulu Cami: 1145 senesinde inşa edilen ibadethane Anadolu’daki ulu camilerin ilk örnekleri arasında yer alıyor. Bu yapı da tıpkı Yağıbasan Medresesi gibi Nizamettin Yağıbasan tarafından inşa ettirilmiştir.
Adres: Yusufşah Mahallesi, Akil Muhtar Erdem Sk. No:60 Niksar/Tokat
Tokat’taki medrese örnekleri arasında Gök Medrese ve Hatuniye Medresesi’ni sayabiliriz. Hanlara örnek olarak ise Sulu Han, Paşa Han ve Taşhan‘ı gezebilirsiniz. Yapılan tarihî kervansaraylar arasında ise Fatih Mehmet Paşa Han’ı ve Mahperi Hatun Kervasarayı’nı turlayabilirsiniz.

Niksar'da Ne Yenir? 

Tokat Niksar’da bulunan Yağıbasan Medresesi ve çevresinde gezilebilecek yerleri gezdikten sonra yapmanız gereken bölgeye ait yöresel tatları deneyimlemek. Tatmanız gereken lezzetlerin başında Tokat kebabı geliyor. En has halini Niksar’da bulabilirsiniz. Ayrıca ceviz, salça ve baharatla hazırlanan yöreye özgü cevizli bahar da tatmaya değer. Bir fırının önünden geçerseniz cevizli parmak ekmek almayı da unutmayın. Evinize dönerken buradan kuşburnu ve ceviz alabilirsiniz.

Yağıbasan Medresesi Nerede ve Nasıl Gidilir? 

İlçe merkezinde yer alan ve Niksar Kalesi’nin içinde konumlanan medreseye ulaşım sağlamak oldukça kolay. Tokat’ın merkezinden Niksar ilçesine mesafe yaklaşık 55 kilometre. Medreseye ulaşmak için farklı alternatifleriniz bulunuyor.
Dolmuş: Tokat Otogarı’ndan Niksar’a sefer yapan dolmuşlar vasıtası ile medreseye gidebilirsiniz. Ayrıca otogardan taksiyle de ulaşım sağlayabilirsiniz.
Otomobil: Şahsi aracınızla gidecek olursanız adres bilgileri ile navigasyon yoluyla kolayca ulaşım sağlayabilirsiniz. Yolculuğunuz yaklaşık 30-40 dakika sürecektir.
Adres: Yusufşah Mahallesi, Niksar/Tokat

Yağıbasan Medresesi, Danişment Beyliği’nden Nizamettin Yağıbasan’ın Tokat ve Niksar’da yaptırdığı medresedir. Tokat'ta bulunan Yağıbasan medresesi Çukur Medrese olarak da bilinir.

Yağıbasan Medresesi hangi devlet tarafından yapılmıştır?

1148 ve 1157 yılları arasında Danişmentli Sultanı Nizamettin Yağıbasan tarafından yapılmıştır.

Yağıbasan Medresesi'nin önemi nedir?

Danişmentliler döneminde Nizameddin Yağıbasan tarafında yaptırılan Yağıbasan Medresesi, Anadolu'daki en eski Türk-İslam medresesi olarak biliniyor. Yapı, tonozlu odaları, ibadet alanı ve dershane işlevindeki eyvanlarıyla, kapalı avlulu Anadolu medreselerinin ilk örneklerinden biri olması açısından da önem arz ediyor.

Danişmentliler döneminde Nizameddin Yağıbasan tarafında yaptırılan Tokat gezilecek yerler arasında olan Yağıbasan Medresesi, Anadolu'daki en eski Türk-İslam medresesi olarak biliniyor.

1151 ve 1152 yıllarında yaptırılan medrese, kapalı avlulu Anadolu medreselerinin ilk örneklerinden biri olması açısından önemlidir. Avluyu örten 14 metre çapındaki kubbenin ortası açıktır. Yanlarda küçüklü, büyüklü tonozlu odalar, giriş eyvanının karşısında mescit ve dershane işlevindeki ana eyvan yer alır.

Niksar’da bulunan Yağıbasan Medresesi ise Tokat’taki medrese gibi kapalı avlulu medreseler planında ve yaklaşık 11 metre çapında bir kubbeyle örtülüdür.

Yağıbasan medresesi şehir merkezinde bulunmaktadır. Tokat'ın herhangi bir yerinden çarşı otobüsleri kullanılarak medreseye ulaşılabilir.

Medrese’nin, 1247 tarihli kitabesine göre Nizâmeddin Yağıbasan tarafından XII. yüzyılın ortalarında inşa edilmiş ve 1247’de de kapsamlı bir onarım görmüştür. Zaman içerisinde bölge halkınca demirhane, dükkân, depo vb. amaçlarla kullanılmıştır.

Medrese, kare planlı ve iki eyvanlı olup avlusunun üzeri tromplarla geçişi sağlanan, ortasında genişçe bir açıklık bulunan kubbe ile örtülüdür. Eyvanlar arasında dikdörtgen planlı tonozlu mekânlar yer almaktadır. Yapının girişi kuzey yönde ve günümüze ulaşan haliyle sade bir açıklık olarak ele alınmıştır.