Destan, edebî eserler içerisinde en uzun, en millî ve oluşması en zor olanıdır. Bu nedenle her milletin millî destanı yoktur. Millî destanın oluşabilmesi için şu şartların sağlanmış olması gerekir. Onlar da:

1. Destan çekirdeği dediğimiz çok büyük bir olayın gerçekleşmesi ve bu olaydan sonra da destanın gelişmesi için uzunca bir sukûnet dönemi yaşanması gerekir.
2. Destan çekirdeği dediğimiz bu olayın (büyük bir savaş, salgın, deprem, sel baskını, kuraklık, toplu göç, büyük zafer...) gerçekleştiği zamanda söz konusu toplumun sosyolojik aşamasını tamamlayıp millet olma seviyesine ulaşması ve bu toplum içinden çıkan sanatçıların bu olayı şiirle veya nesirle de ifade etmesi gerekmektedir.
3. Bu nesir ve şiirlerin varyantlaşma sürecinin başlaması gerekir. Bir başka deyişle nesir ve şiirlere yapılan ekleme ve çıkarmalarla, ferdin malı olmaktan çıkıp anonim bir karakter kazanması gerekir.
4. Bir edebî eser olarak ortaya çıkmış olan bu millî destanın unutulmaması için usta bir şair ve nâsirler tarafından bir kompozisyon dâhilinde derlenip yazıya geçirilmesi gerekir.

Destanlar, Araplar'da "esatır", Batı'da ise "myth" olarak adlandırılır.

Destanlar ikiye ayrılır:

• Yapay destanlar
• Doğal destanlar

Yapay Destanlar: yazarı belli olan, daha yakın zamanda yazılan ve olağanüstü durumlara az yer veren bir destan türü iken, Doğal Destanlar: anonim (yazarı belli olmayan), ilkel dönemde yaşanmış olayları konu alan ve sözlü destan türüdür. Destanlar İslamiyet'in kabulünden önceki Türk Edebiyatı kategorisine aittirler.

Destanlar üç bölümden oluşur:

1. Oluş (Çekirdek) Dönemi; Halkın benliğinde iz bırakan olaylar ve bunda rol oynayan kahramanlar,
2. Yayılma Dönemi; Olayın ağızdan ağza aktarılması,
3. Toplama (Derleme) Dönemi; Daha sonra yazıya geçirilmesidir.

Milletlerin toplumu derinden etkileyen, tarihi önem arz eden önemli olaylarını (doğal afetler, savaşlar, göç, yangın vb.) konu edinirler. Çoğu kez manzum olurlar. Tarih, etnografya, folklor gibi bilimler destanlardaki bilgilerden yararlanır.

Destanlar da masallar gibi sözlü ve yazılı olmak üzere ikiye ayrılır.

• Doğal Destanlar (İslamiyet öncesi ve İslami Dönem Destanları, Sözlü Destanlar, Anonim)
• Yapay (Örneğin Nâzım Hikmet - Kuvayı Milliye, yazılı destanlar)

Doğal Destanlar[değiştir

Yapay (Yapma) Destanlar 10. Sınıf Edebiyat

YAPMA (YAPAY) DESTANLAR

Yakın çağlarda herhangi bir tarihi olayın bir şair tarafından destan kurallarına uygun olarak yazılmasıyla oluşan destanlardır. Bu destanlarda sadece “bireysel yaratıcılık” söz konusudur.

1923-1980 dönemi Türk edebiyatından bir yapma destanı

BOZKURTLARIN DESTANI

***

Yorulmuşlardı artık Işbara Alp ‘la Teğin.
Kılıç sallamışlardı, dinlenmeden, bir öğün.
İçing Katun yerinde gayrı duramıyoıdu…
Gözleri bulanmıştı. Bir şey göremiyordu.
Bir aralık, çevrede gözleriyle gezindi,
Otağın arkasından bazı şeyler sezindi!
Tulu Han, sezgisini anlamıştı Katun’un,
Elbette önemli bir sebebi vardı bunun…
Ardını gözetledi, sonra döndü nüne,
Nedense Tulu Han’ın kuşku girdi gönlüne!
Daha keskin bakınca, kalkık eteği gördü,
Yanıbaşında duran Kür Şad’a buyruk verdi:
Katun’un şaşkınlığı değil imiş boşuna,
Arkada bir şeyler var, hele bak da gel şuna!
Kür Şad, yerinden çıkıp yürüdü yavaş yavaş…
Bir de ne görsün! Burda vardı özge bir savaş…
Gördüğü bu nesne pek yakışıklı bir işti.
Bir Gök Tüm, bir Çiııliyi yağız yere sermişti!
Üç Çinliye karşı da hâlâ direşiyordu,
Ortaya, ayağa, hem başa… Güreşiyordu!
Yumruk izleri vardı Çinlilerin kaşında,
Birinin hayır yoktu, otuz iki dişinde!..
Bir Çinli daha yere yuvarlanmıştı şimdi,
Dört Çinliyi yassıltan bu yaman çeri kimdi!..
Devin’yordu yere hepsini bir vuruşta
Fakat erliğe hile karışıyordu işte!
Yerdeki Çinli gördü Çalık’ın kılıcım,
Yaklaştı sürünerek, almak için hıncını,
Uzandı kabzasına, yılan gibi kayarak…
Kür Şad, izledi onu, bir, iki üç… Sayarak!
Gelince kahpe/iği önlemenin tam çağı,
Omuzunda, yavaşça kımıldadı sadağı!
Çinlinin yaptığını biraz daha gözledi,
Yayına bir ok sürüp amacını gezledi!
Çinli tam yaracakken Çalık’ın kafasını,
Kür Şad’ın oku deldi elinin ayasını!..
Çinli, çirkin sesiyle kopardı yaygarayı,
Öldüm sandı, görünce elindeki yarayı!
Ok sesiyle Çinlinin acı haykırışları,
Birdenbire, arkaya döndürdü bakışları.
Döğüş bitmişti, Çalık yere vurdu dizini,
(Niyazi Yıldınm Gençosmanoğlu, Bozkurtlann Destanı)

Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu (1929-1992)

Taşkın bir ruh heyecanıyla Türk tarihinin milli kahramanlık maceralarına yönelen şair, “destan şairi” olarak tanınmıştır. Tam bir millî şiirleriyle romantik şairdir. Türk edebiyatının en büyük destan şairlerinden biridir.
Dede Korkut üslubunu çağdaş bir yorumla kullanmıştır. İslamiyet öncesinden Cumhuriyet sonrasına kadar birçok olay ve kişiyi destanlaştırmıştır. Geçmiş zamanları şiirin dünyasına taşıyarak yeni nesil üzerinde Türk destan devrinin ulusal bilincini uyandırmak ister. Kürşad’dan Kara Kağan’a, Alparslan’dan Afşın Bey’e, Hacı Bayram-ı Veli’den Yunus Emre’ye, Osman Gazi’den Fatih’e, Atatürk’ten Sütçü İmam’a kadar birçok kişiyi destanlaştırmıştır. Şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmıştır.

Şiir Kitapları: Bozkurtların Ruhu, Gençosman Destanı, Kürşad İhtilali Destanı, Malazgirt Destanı, Bozkurtların Destanı, Kopuzdan Ezgiler, Boğaç Han-Salur Kazan Destanları, Destanlarda Uyanmak, Destanlar Burcu, Dedem Korkut’tan Boğaç Han Destanı, Alp-Erenler Destanı

kaynağı değiştir]

• Türk Destanları
• Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Prof. Dr. Abdurrahman Güzel, Prof. Dr. Ali Torun.

Kaynakça[değiştir

Destan

Bu madde konu hakkında evrensel bir bakış açısı yansıtmamaktadır. Maddeyi geliştirerek ve sorunu tartışma sayfasında tartışarak maddenin evrenselleşmesini sağlayabilirsiniz.(Ocak 2021)

Destanların nazım şekli ve türünü, hem Halk Edebiyatı hem de Âşık Edebiyatı bünyesinde bulmak mümkündür.

Destanın Sözlük Anlamı[değiştir

Yapma Destan

Yapma Destan Nedir

Bu tür destan, doğal destanın tersine, bireysel yaratıma dayalıdır. Sanatsal amaçlıdır. Yeni ve yakın çağlarda oluşan tarih olayları üzerine yazılır. Bir ozan tarafından, destan kurallarına uygun olarak yazıldığı için yapısı, öğeleri ve kurgusu yönünden, doğal destanlardan pek farklılık göstermez.

Destanlar, toplumların geçmişine dair efsanevi öyküleri anlattıkları için tarihî kaynak olarak da büyük önem taşırlar. Doğal destanlar, zamanla gelişen bir halk kültürü ürünüdür ve genellikle anonim olarak aktarılır. Ancak yapma destanlar, belirli bir şair ya da yazar tarafından yazılıp, daha sonra halkın benimsemesiyle popüler hale gelir.

Türk edebiyatı, yapma destanlar konusunda da oldukça zengin bir geçmişe sahiptir. Bu tür destanlar, halkın tarihi olaylara dair anlatılarına dayanırken, zaman zaman mitolojik ve efsanevi ögelerle süslenir. Genç Osman Destanı, Osmanlı tarihinin önemli bir olayını anlatırken, Nemçe destanı ise bir aşk hikayesini konu alır.

Nazım Hikmet’in Şeyh Bedreddin destanı ise, Osmanlı dönemi aydınlanma hareketlerine dair bir anlatıdır. Kuva-yı Milliye destanı ise Türk Kurtuluş Savaşı’nı anlatır ve Türk edebiyatındaki yapma destanların en bilinenlerinden biridir.

Dünya edebiyatındaki yapma destanlar şunlardır:

2. İtalyan Edebiyatı:
Kurtarılmış Kudüs
İtalyan şairi Turguarto Tasso’nun (1544 – 1595) Haçlı Seferleri’ni ve Kudüs’ün kurtarılışını anlattığı destandır.
Çılgın Orlando
İtalyan şairi Ludavico Aristo’nun (1474 – 1533) Hristiyanlık – Müslümanlık çatışmasını ele aldığı destandır.
İlahi Komedya
İtalyan edebiyatı şairi Aligari Dante tarafından yazılan destanda Dante’nin ahirette yaptığı yedi günlük bir gezi anlatılır.

2. İngiliz Edebiyatı:
Kaybolmuş Cennet
İngiliz şairi Milton’un (1608 – 1674) Adem ile Havva’nın Cennet’ten yeryüzüne inişlerini anlattığı bir destandır.

3. Latin Edebiyatı:
Aeneis (Eneid)
Bu destan, Latin destanıdır. Aeneis’in Truva’nın düşüşünden sonraki serüvenlerini özellikle de Roma’yı kurtarışını anlatır. Aeneis, Roma’nın ahlak ülküsünü ve yiğitliğini sembolize eder.

4.Fransız Edebiyatı:
Henriade
Fransız şairi Voltaire’nin Kral IV. Henri’yi anlattığı destandır.
Türk edebiyatında yapma destan olarak Fazıl Hüsnü Dağlarca Üç Şehitler Destanı, Çanakkale Destanı Ceyhun Atuf Kansu Sakarya Meydan Savaşı, Nazım Hikmet Ran Kurtuluş Savaşı Destanı, Kuvayımilliye Destanı, Cahit Külebi Kurtuluş Savaşı Destanı, Mehmet Âkit Ersoy Çanakkale Şehitleri Destanı, Gülten Akın Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı yapma destan örnekleri arasında sayılabilir.

İlyada Destanı (Homeros)

İkisi de zırhlarını giyinmiştiler;
çıktı biri bir kalabalıktan, biri bir kalabalıktan,
Troialı’larta Akha’lar arasında yer aldılar;
Korkuçtu bakışları ikisinin de.
Onları böyle görünce bir şaşkınlıktır aldı.
Atları iyi süren Troia’lılarla tunç zırhlı Akha’lar
ölçülen alanda karşı karşıya geldiler,
öfkeyle savurdular kargılarını.
Aleksandros attı uzun gölgeli kargısını önce,
Düzgün kalkanından vurdu Atreusoğlu’nu,
Ama kalkanını delemedi tunç,
sert kalkanının üstünde büküldü ucu.

İlk Türk Destanları Adları Nelerdir

Alt Kategoriler:PDF

nest...

11235 11236 11237 11238 11239

gelişim planı örnekleri 2022 doğum borçlanmasi ne kadar uzaktaki birini kendine aşık etme duası 2021 hac son dakika allahümme salli allahümme barik duası caycuma hava durumu elle kuyu açma burgusu dinimizde sünnet düğünü nasil olmali başak ikizler aşk uyumu yht öğrenci bilet fiyatları antalya inşaat mühendisliği puanları malta adası haritada nerede