Aynanın Bulunuşu
Ayna: Kim, Ne Zaman İcat Etti?
ThomasVogel/iStock
“Ayna ayna söyle bana, var mı benden daha güzeli bu dünyada?”. Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler masalındaki bu soruyu hepimiz hatırlarız. Geçmişten günümüze birçok masalda, hikâyede ya da filmde kendine yer bulan aynaları bugün yalnızca karşısında kıyafetlerimizi denediğimiz bir ev eşyası olarak görüyor olabiliriz. Ancak geçmişte ayna sahibi olmak toplumda bir statü göstergesi olarak kabul ediliyordu. Peki hem dekorasyon malzemesi olarak kullanılan hem de kendi görünüşümüzü algılamamızı ve başkalarından fiziksel olarak hangi yönlerden ayrıldığımızın farkına varmamızı sağlayan aynaları kim, ne zaman icat etti? Gelin şimdi bu soruların cevabını birlikte arayalım.
Nasıl Görürüz?
Bir cisimden yansıyan ya da bir ışık kaynağından çıkan ışınlar göze ulaştığında o cismi görürüz. Bir cismi hangi renkte gördüğümüz ise gözümüze gelen ışığın dalga boyuna bağlıdır. Örneğin kırmızı renkte bir araba kırmızı ışığı yansıtırken diğer dalga boylarındaki ışığı soğurur. Arabadan yansıyarak gözümüze gelen ışınlar kırmızı renkli olduğu için biz de arabayı kırmızı renkli olarak algılarız.
Duncan_Andison/iStock
Ayna Nasıl Çalışır?
Peki nasıl oluyor da cisimleri aynada birebir aynı renkte görebiliyoruz? Aynalar yüzeylerine çarpan ışığı, renklerini (dalga boylarını) değiştirmeden aynı şekilde yansıtır. Bu yüzden cisimlerin renklerini ayna üzerinde gerçekte olduğu gibi görebiliyoruz.
Ayna Türleri Nelerdir?
Aynalar düz, çukur ve tümsek olmak üzere üçe ayrılır. Evde kullandığımız aynalar düz aynalara birer örnektir. Bu aynalar üzerlerine düşen ışığı toplamaz veya dağıtmaz, cisimleri yakınlaştırmaz veya uzaklaştırmaz. Bir cisim ve o cismin aynanın arkasında oluşan görüntüsünün büyüklükleri ve aynaya uzaklıkları aynıdır. Çukur aynalarsa üzerlerine gelen ışığı toplayarak yansıtır. Bu aynalardan genellikle cismin olduğundan büyük görüntüsünün elde edilmesinde yararlanılır. Diş hekimliği aletlerinde, mikroskoplarda ve teleskoplarda çukur aynalar kullanılır. Tümsek aynalarsa üzerlerine gelen ışığı dağıtarak yansıttığı için geniş alanları gösterir. Mağazalarda ya da keskin viraj gibi yerlerde güvenlik amacıyla kullanılırlar.
Dejan_Dundjerski/iStock - PIKSEL/iStock - davelogan/iStock
Düz ayna Çukur ayna Tümsek ayna
Aynanın Hikâyesi
İnsanlar bugün olduğu gibi çok eski çağlarda da kendi görüntüleriyle ilgilendiler ve yansımalarını görebilmek için çeşitli yöntemler kullandılar. Bu amaçla kaplarda biriken suların yanı sıra durgun akarsular, göller, denizler ve parlak taşlardan yararlandılar. İnsanların gerçeğe en yakın şekilde kendi yansımalarını görebilmeleriyse aynalar sayesinde mümkün oldu.
Araştırmalar, dünyanın farklı yerlerinde farklı malzemeler kullanılarak ayna yapıldığını gösteriyor. Bilinen en eski ayna ise Anadolu topraklarında bulundu. Arkeolog James Melleart tarafından Çatalhöyük’te bulunan ayna, milattan önce 6. yüzyıla tarihlendirildi. Aynanın “volkan camı” olarak da adlandırılan ve volkanik patlamalar sonucu oluşan lavın soğumasıyla meydana gelen obsidiyenden yapıldığı belirlendi.
Ersin Altınsoy/Anadolu Images
6. yüzyıla tarihlendirilen obsidiyen ayna Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergileniyor.
Yine milattan önce Mezopotamyalıların, Çinlilerin, Romalıların, Mısırlıların ve Yunanların bakır ve bronz aynalar kullandığı biliniyor.
Lanmas/Alamy
Pamukkale’deki Hierapolis antik kentinde bulunan ve MÖ 30 ila MS 330 yıllarına tarihlendirilen bronz aynalar
17. yüzyıla kadar kolayca şekil verilip cilalanabilmeleri, böylece pürüzsüz hâle getirilebilmeleri ve dayanıklı olmaları sebebiyle çoğunlukla metal levhalardan yapılan aynalar, daha sonra yerini bir yüzü çok ince metal katmanıyla kaplanmış cam levhalara bıraktı.
Günümüzde kullanılan aynaların geliştirilmesindeki en büyük pay ise Venedik Cumhuriyeti’nin. Venedikliler bir yandan cam üretim tekniğini mükemmel biçimde uygularken bir yandan da kalay ve cıvayı karıştırarak sırlama tekniğini geliştirdiler. Bu teknikte ince bir kalay yaprak düz bir şekilde yayılıyor ve üstü cıva ile kaplanıyordu. Cıvanın fazlası sıkıştırılarak alındıktan sonra üstüne bir kâğıt ve onun da üstüne bir cam levha konuyordu. Aradaki kâğıdın yavaşça çekilip alınması sırasında kalay ve cıva bir amalgam (cıvanın metallerle yaptığı alaşım) oluşturarak camın alt yüzeyini kaplıyordu. Son olarak da camın arkasına sırı koruyacak bir kaplama geçiriliyordu.
DeepGreen/iStock
Murano Adası’ndaki bir cam imalathanesi
Ellerindeki formülü mümkün olduğunca korumaya çalışan Venedikliler cam ve ayna fabrikalarını Murano Adası’na kurdular ve adaya ayna ustalarından başka kimsenin girmesine izin vermediler. Bu sayede ayna üretimi konusunda büyük bir ün sahibi oldular ve zenginleştiler. Öyle ki o dönemde Venedik aynaları, Rafael gibi ünlü Rönensans ressamlarının tablolarından bile daha değerli bulunuyordu.
Fransızlar, Venedikli ayna ustalarını -Venedik Cumhuriyeti’nin her türlü engelleme çabalarına karşın- kendi ülkelerine getirmeye çalıştılar. Bunun için soyluluk unvanı dâhil çeşitli vaatlerde bulundular ve başarılı da oldular. Birçok ayna ustası Venedik’ten Fransa’ya göç etti. Fransızlar da ayna üretme sırrını bir süre saklamaya çalıştılarsa da başarılı olamadılar. İlerleyen zamanlarda Avrupa’nın diğer bölgelerinde de aynalar yapılmaya başlandı.
Cıvanın sağlığa zararlı olması bir süre sonra ayna üreticilerini farklı yöntemler bulmaya itti. 1835’te Alman kimyacı Justus von Liebig, camın üzerini ince bir metalik gümüş tabakası ile kaplama yöntemini geliştirdi.
ullstein bild Dtl./Getty Images
Alman kimyacı Justus von Liebig çalışma odasında.
Günümüzdeki aynalarsa daha çok gümüş veya alüminyumun vakum altında ısıtılıp buharlaştırılarak camın yüzeyinin kaplanmasıyla yapılıyor. Aynanın çizilmemesi için de camdaki gümüşün üzeri önce bakır sonra koruyucu boyayla kaplanıyor.
Kaynaklar:
- Melchior-Bonnet, S., Aynanın Tarihi, Çev.: İsmail Yerguz, Dost Kitabevi, 2007.
- Çetindağ, Y., Ayna Kitabı, Kitabevi Yayınları, 2011.
- https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/aynanin-gercek-rengi-nedir
- https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/spektroskop-ile-isigi-inceleyelim
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1541972
- https://www.uralakbulut.com.tr/wp-content/uploads/2009/11/AYNA-İLK-KEZ-8000-YIL-ÖNCE-ANADOLUDA-YAPILDI-Haziran-2012.pdf
- https://www.brown.edu/Departments/Joukowsky_Institute/courses/13things/7306.html
- https://www.britannica.com/technology/mirror-optics
Temel olarak üçe ayrılır.
Düz aynalar[değiştir kaynağı değiştir]
Ana madde: Düzlem aynalar
Yansıtıcı yüzeyi düz olan aynalardır. Cisimlerin aynada oluşan görünümleri cisimlerden çıkarak aynada yansıyan ışınların uzantılarının kesiştiği yerde oluşur. Bu şekilde oluşan görüntülere zahirî veya sanal görüntü denir. Yansıyan ışınların kendilerinin kesişimiyle oluşan görüntülere ise gerçek görüntü denir.
Küresel aynalar[değiştir Aynayı Kim, Nasıl İcat Etti?
Ayna, ışığın yüzde 100’e yakın bir kısmını düzgün olarak yansıtan cilalı yüzeylere denir. Günlük hayatta çok sık kullandığımız aynalar, önceleri metal bir yüzeyin parlatılmasıyla elde edilirken, günümüzde ise gümüş takviyesi kullanılarak elde edilmektedir. İnsanlık tarihinin en önemli icatlarından biri olan aynalar, evlerde, ofislerde, restoranlarda ve birçok mekanda dekoratif amaçlarla kullanıldığı gibi tepegöz cihazlarında, projeksiyonlarda, periskoplarda, güvenlik tedbirlerinin alındığı bazı yerlerde taşıtların altını aramak amacıyla farklı alanlarda da yoğun bir şekilde kullanılmaktadır.
Ayna, ilk zamanlar yüzeyi iyice parlatılmış düz metal levhalardan yapılmış, sonraki dönemler de bir yüzü çok ince bir metal katmanıyla kaplanmış cam levhalardan yapılmıştır. Aynanın ışığı yansıtarak görüntü vermesini sağlayan bu metal kaplamaya ‘sır’ adı verilmiştir. Metaller, çok kolay şekillendirilip, cilalanabilirler. Ayrıca dayanıklı olmaları ve yüzeylerinin rahatlıkla pürüzsüz hale getirilebilmeleri nedeniyle çok eskiden beri ayna yapımında kullanılmaktadırlar.
Aynalar, çeşitli süreçlerden geçerek günümüze kadar ulaşmışlardır. İcadı çok eski zamanlara giden ve görüntüyü aksettiren ilk aynalar, yaklaşık 4 bin yıl kadar önce Ortadoğu ve İtalya’nın kuzeyinde yanardağ lavlarının parlak artıklarının cilalanmasıyla yapılmıştır. 14. yüzyılda Venedik’te gümüşleme yöntemi ile ayna yapma tekniği geliştirilmiştir. Venedikliler gümüşleme yöntemi ile cam bir tabakanın arka yüzeyine cıva sürerek ayna yapmayı başarmışlardır. Özellikle kadınlar bu cam parçasına büyük ilgi göstermişler ve ellerinden hiç düşürmemişlerdir. Günümüzde sadece üç yüzyıl öncesine kadar Avrupa’da cam eşya ve özellikle de ayna yapımının sırrına sahip tek ülke Venedik’tir. Venedikliler bu sırrı büyük bir özenle saklamışlardır. Hatta Murano adasına kurdukları ayna ve cam eşya fabrikalarına cam ustalarından başka hiç kimsenin girmesine izin vermemişlerdir.
Milattan önceki zamanlarda Romalılar, Yunanlılar, Mısırlılar ve Etrüsklerin bronz ya da daha değerli olan gümüş el aynaları kullanıldıkları bilinmektedir.
14. yüzyılda Almanya’nın Nürnberg kentinde, asıldıkları odanın içinde bulunan her şeyi yansıtan dışbükey aynalar yapılmıştır. Dışbükey aynalar, cam ustaları tarafından üfleme yöntemiyle oluşturulan cam kürelerin ortadan ikiye bölündükten sonra iç kısımlarını ince bir cıva tabakasıyla kaplanması sonucunda elde edilmiştir.
Venediklilerin ayna yapımında kullandıkları yöntem 19. yüzyılda yerini başka bir yönetme bırakmıştır. 1835 yılında Alman kimyager Justus yon Liebig tarafından, günümüzde ayna yapmak için kullanılan yeni yöntemin temelleri atılmıştır. Bu yöntem ile gümüşnitratın özel bir yöntemle cama tatbik edilerek, içindeki gümüşün cama yapışması sağlanıyordu. Bu işlemin sonucunda da net görüntü veren aynalar elde edilmiştir. Gümüş nitrat, cam yüzeye sıvanırken ayrıştırmak için Rochelle tuzu ya da şeker kullanılmıştır.
Günümüzde kullanılan aynalar ise 1903 yılında Emil Bloch tarafından geliştirilmiştir. Bloch, düz camı altın folyo ya da gümüş ile kaplayarak modern anlamda ilk aynayı elde etmiştir.
Anadolu’da Obsidyenden Yapılan Aynalar
Aynanın Anadolu’da ki tarihi İ.Ö. 6000 yılına kadar uzanmaktadır. Anadolu’daki ilk ayna ve dünyanın en eski aynası arkeolog J. Mellaart tarafından Çatalhöyük’te bulunan obsidyen aynalardır. Obsidyen, volkanik patlamalar sonucunda lavların soğumasıyla oluşur. Az sayıda ülkede bulunan obsidyeni Anadolu’da; Nemrut Dağı, Hasan Dağı, Ağrı Dağı, Sarıkamış, İkizdere ve Kars civarında bulunmaktadır. Anadolu, binlerce yıl boyunca işlenmiş obsidyen ihraç etmiştir. M.Ö. 6000’de, obsidyenin bir yüzeyi parlatılarak yapılan ayna Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndedir. Ayrıca obsidyen ayna örnekleri ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Tarih boyunca çeşitli isimlerle adlandırılan aynaya Uygurlar ‘közgü’ adını vermişlerdir. Bunun yanı sıra Anadolu’da aynaya; yüzgörgüsü, yüzgörgü, bakanak, bakar, gözgör, gözgeç, bakbakı, gözünke, kılıklık gibi isimler verilmiştir.
Ayna Çeşitleri
Yansıtma işlevini gören yüzeyleri düz olan aynalardır. Bu aynalara ışık ışınları düzgün olarak yansır. Cisimlerin aynada oluşan görünümleri cisimlerden çıkarak aynada yansıyan ışınların uzantılarının kesiştiği yerde oluşur. Düz aynada görüntü sanaldır. Görüntü ile ayna arasındaki mesafe cisimle ayna arasındaki mesafeye eşittir. Düz aynalar, tepegöz cihazlarında, projeksiyonlarda, periskoplarda, kuaförlerde ve bazı binaların camlarında yalıtım amacıyla kullanılmaktadır.
Küresel aynalar, tümsek ayna ve çukur ayna olmak üzere 2’ye ayrılır.
Yansıtıcı yüzeyi tümsek olan aynalardır. Her zaman ayna ile odak arasında olan görüntü cisimden küçük, düz ve zahiridir. Tümsek aynalar gelen ışıkları dağıtabilme ve görüntüleri küçültebilme özelliğine sahiptirler. Tümsek aynalar genellikle taşıtlarda dikiz aynası olarak ve bazı kavşaklarda görülmeyecek noktaları görebilmek amacıyla kullanılmaktadır. Ayrıca güvenlik tedbirlerinin alındığı bazı yerlerde taşıtların altını aramak için de tümsek aynalar kullanılmaktadır.
Çukur aynalar, merkezin dış kısmındaki cismin görüntüsünü, merkez ve odak arasında tutarak cisimden küçük, gerçek ve ters görüntü verirler. Cisim merkezdeyken görüntüsü de merkezde, boyu cismin boyuna eşit, gerçek ve terstir. Cisim merkez ile odak arasındayken görüntü merkezin dışında, cisimden büyük, ters ve gerçektir. Cisim odak ile ayna arasında ise görüntü, aynanın arkasında cisimden büyük, düz ve zahiri bir görüntüdür.
Yansıtıcı yüzeyleri parabolik olan aynalardır. Düşük genleşmeye sahip cam ve pyrex maddelerinden yapılan parabolik aynalar, görüntünün daha net olması için ince olarak tasarlanmaktadır. Özel bir şekle sahip bu aynalar, enerjinin tek bir noktaya odaklanması için tasarlanmıştır. Otomobil farlarında ve fenerlerde geri yansıtıcı olarak da kullanılmaktadır. Dünya Olimpiyat Oyunları’nda, olimpiyat meşalesi, güneş ışığından büyük parabolik aynalar yardımıyla tutuşturulmaktadır.
FacebookTwitter
kaynağı değiştir]
Aynayı Kim, Nasıl İcat Etti?
Ayna, ışığın yüzde 100’e yakın bir kısmını düzgün olarak yansıtan cilalı yüzeylere denir. Günlük hayatta çok sık kullandığımız aynalar, önceleri metal bir yüzeyin parlatılmasıyla elde edilirken, günümüzde ise gümüş takviyesi kullanılarak elde edilmektedir. İnsanlık tarihinin en önemli icatlarından biri olan aynalar, evlerde, ofislerde, restoranlarda ve birçok mekanda dekoratif amaçlarla kullanıldığı gibi tepegöz cihazlarında, projeksiyonlarda, periskoplarda, güvenlik tedbirlerinin alındığı bazı yerlerde taşıtların altını aramak amacıyla farklı alanlarda da yoğun bir şekilde kullanılmaktadır.
Ayna, ilk zamanlar yüzeyi iyice parlatılmış düz metal levhalardan yapılmış, sonraki dönemler de bir yüzü çok ince bir metal katmanıyla kaplanmış cam levhalardan yapılmıştır. Aynanın ışığı yansıtarak görüntü vermesini sağlayan bu metal kaplamaya ‘sır’ adı verilmiştir. Metaller, çok kolay şekillendirilip, cilalanabilirler. Ayrıca dayanıklı olmaları ve yüzeylerinin rahatlıkla pürüzsüz hale getirilebilmeleri nedeniyle çok eskiden beri ayna yapımında kullanılmaktadırlar.
Aynalar, çeşitli süreçlerden geçerek günümüze kadar ulaşmışlardır. İcadı çok eski zamanlara giden ve görüntüyü aksettiren ilk aynalar, yaklaşık 4 bin yıl kadar önce Ortadoğu ve İtalya’nın kuzeyinde yanardağ lavlarının parlak artıklarının cilalanmasıyla yapılmıştır. 14. yüzyılda Venedik’te gümüşleme yöntemi ile ayna yapma tekniği geliştirilmiştir. Venedikliler gümüşleme yöntemi ile cam bir tabakanın arka yüzeyine cıva sürerek ayna yapmayı başarmışlardır. Özellikle kadınlar bu cam parçasına büyük ilgi göstermişler ve ellerinden hiç düşürmemişlerdir. Günümüzde sadece üç yüzyıl öncesine kadar Avrupa’da cam eşya ve özellikle de ayna yapımının sırrına sahip tek ülke Venedik’tir. Venedikliler bu sırrı büyük bir özenle saklamışlardır. Hatta Murano adasına kurdukları ayna ve cam eşya fabrikalarına cam ustalarından başka hiç kimsenin girmesine izin vermemişlerdir.
Milattan önceki zamanlarda Romalılar, Yunanlılar, Mısırlılar ve Etrüsklerin bronz ya da daha değerli olan gümüş el aynaları kullanıldıkları bilinmektedir.
14. yüzyılda Almanya’nın Nürnberg kentinde, asıldıkları odanın içinde bulunan her şeyi yansıtan dışbükey aynalar yapılmıştır. Dışbükey aynalar, cam ustaları tarafından üfleme yöntemiyle oluşturulan cam kürelerin ortadan ikiye bölündükten sonra iç kısımlarını ince bir cıva tabakasıyla kaplanması sonucunda elde edilmiştir.
Venediklilerin ayna yapımında kullandıkları yöntem 19. yüzyılda yerini başka bir yönetme bırakmıştır. 1835 yılında Alman kimyager Justus yon Liebig tarafından, günümüzde ayna yapmak için kullanılan yeni yöntemin temelleri atılmıştır. Bu yöntem ile gümüşnitratın özel bir yöntemle cama tatbik edilerek, içindeki gümüşün cama yapışması sağlanıyordu. Bu işlemin sonucunda da net görüntü veren aynalar elde edilmiştir. Gümüş nitrat, cam yüzeye sıvanırken ayrıştırmak için Rochelle tuzu ya da şeker kullanılmıştır.
Günümüzde kullanılan aynalar ise 1903 yılında Emil Bloch tarafından geliştirilmiştir. Bloch, düz camı altın folyo ya da gümüş ile kaplayarak modern anlamda ilk aynayı elde etmiştir.
Anadolu’da Obsidyenden Yapılan Aynalar
Aynanın Anadolu’da ki tarihi İ.Ö. 6000 yılına kadar uzanmaktadır. Anadolu’daki ilk ayna ve dünyanın en eski aynası arkeolog J. Mellaart tarafından Çatalhöyük’te bulunan obsidyen aynalardır. Obsidyen, volkanik patlamalar sonucunda lavların soğumasıyla oluşur. Az sayıda ülkede bulunan obsidyeni Anadolu’da; Nemrut Dağı, Hasan Dağı, Ağrı Dağı, Sarıkamış, İkizdere ve Kars civarında bulunmaktadır. Anadolu, binlerce yıl boyunca işlenmiş obsidyen ihraç etmiştir. M.Ö. 6000’de, obsidyenin bir yüzeyi parlatılarak yapılan ayna Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ndedir. Ayrıca obsidyen ayna örnekleri ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Tarih boyunca çeşitli isimlerle adlandırılan aynaya Uygurlar ‘közgü’ adını vermişlerdir. Bunun yanı sıra Anadolu’da aynaya; yüzgörgüsü, yüzgörgü, bakanak, bakar, gözgör, gözgeç, bakbakı, gözünke, kılıklık gibi isimler verilmiştir.
Ayna Çeşitleri
Yansıtma işlevini gören yüzeyleri düz olan aynalardır. Bu aynalara ışık ışınları düzgün olarak yansır. Cisimlerin aynada oluşan görünümleri cisimlerden çıkarak aynada yansıyan ışınların uzantılarının kesiştiği yerde oluşur. Düz aynada görüntü sanaldır. Görüntü ile ayna arasındaki mesafe cisimle ayna arasındaki mesafeye eşittir. Düz aynalar, tepegöz cihazlarında, projeksiyonlarda, periskoplarda, kuaförlerde ve bazı binaların camlarında yalıtım amacıyla kullanılmaktadır.
Küresel aynalar, tümsek ayna ve çukur ayna olmak üzere 2’ye ayrılır.
Yansıtıcı yüzeyi tümsek olan aynalardır. Her zaman ayna ile odak arasında olan görüntü cisimden küçük, düz ve zahiridir. Tümsek aynalar gelen ışıkları dağıtabilme ve görüntüleri küçültebilme özelliğine sahiptirler. Tümsek aynalar genellikle taşıtlarda dikiz aynası olarak ve bazı kavşaklarda görülmeyecek noktaları görebilmek amacıyla kullanılmaktadır. Ayrıca güvenlik tedbirlerinin alındığı bazı yerlerde taşıtların altını aramak için de tümsek aynalar kullanılmaktadır.
Çukur aynalar, merkezin dış kısmındaki cismin görüntüsünü, merkez ve odak arasında tutarak cisimden küçük, gerçek ve ters görüntü verirler. Cisim merkezdeyken görüntüsü de merkezde, boyu cismin boyuna eşit, gerçek ve terstir. Cisim merkez ile odak arasındayken görüntü merkezin dışında, cisimden büyük, ters ve gerçektir. Cisim odak ile ayna arasında ise görüntü, aynanın arkasında cisimden büyük, düz ve zahiri bir görüntüdür.
Yansıtıcı yüzeyleri parabolik olan aynalardır. Düşük genleşmeye sahip cam ve pyrex maddelerinden yapılan parabolik aynalar, görüntünün daha net olması için ince olarak tasarlanmaktadır. Özel bir şekle sahip bu aynalar, enerjinin tek bir noktaya odaklanması için tasarlanmıştır. Otomobil farlarında ve fenerlerde geri yansıtıcı olarak da kullanılmaktadır. Dünya Olimpiyat Oyunları’nda, olimpiyat meşalesi, güneş ışığından büyük parabolik aynalar yardımıyla tutuşturulmaktadır.
FacebookTwitter
Yüzyıllar önce (17. yüzyıla kadar) yüzeyi iyice parlatılmış düz metal levhalardan yapılan aynalar, daha sonra yerini bir yüzü çok ince bir metal katmanıyla kaplanmış cam levhalara bıraktı. Sır adı verilen bu metal kaplama, aynanın ışığı yansıtarak görüntü vermesini sağlar. Kolayca şekil verilip cilalanabilmeleri, böylelikle pürüzsüz hâle getirilebilmeleri ve dayanıklı olmaları sebebiyle metaller, ayna yapımında çok eskiden beri kullanılırdı. Milattan önceki zamanlarda Mısırlılar, Etrüskler, Yunanlar ve Romalılarınbronz el aynaları kullandığı bilinmektedir. Daha değerli olanları ise gümüşten yapılırdı. Çok eskiden metalle kaplanmış cam aynaların kullanıldığına dair kayıtlara da rastlanmaktadır. Fakat bu yöntem o zamanlar yaygınlaşmamıştı.
Günümüzden yalnızca üç yüzyıl öncesine kadar Venedik Cumhuriyeti, Avrupa'da cam eşya ve özellikle de ayna yapımının sırrına sahip tek ülkeydi. Venedikliler bu sırrı büyük ihtimamla saklıyordu. Ayna ve cam eşya fabrikalarını Murano adasında kurmuş ve bu adaya camcı ustalarından başkasının girmesine de izin vermemişlerdi. Bu sırrı Fransızlar, adadan zorla kaçırdıkları dört usta sayesinde öğrendi ve bundan sonra ayna yapımı bir giz olmaktan çıkmaya başladı.
Ayna yapımında Venediklilerin kullandığı yöntem özetle şöyleydi: İnce bir kalay yaprak düz bir şekilde yayılır, üstü cıva ile kaplanır. Cıvanın fazlası sıkıştırılarak alındıktan sonra üstüne bir kâğıt ve onun da üstüne bir cam levha konur. Bundan sonra aradaki kâğıdın yavaşça çekilip alınır. Bu sırada kalay ve cıva bir amalgam oluşturarak camın alt yüzeyini kaplar. Son basamak olarak camın arkasına sırı koruyacak bir sırt geçirilir.
Venediklilerin kullandığı yöntem, 19. yüzyılda yerini yeni bir yönteme bırakmıştır. Alman kimyacı Justus von Liebig (1803-1873), camın üzerine bir çözeltiyle gümüş kaplama yöntemini bulmuş, bu yöntem günümüzde bile günlük amaçlar için kullanılan aynaların üretiminde uygulanmaya başlanmıştır. Yumuşak gümüş tabakasının çizilmemesi için bakır sülfat gibi maddelerle kaplama ve boyama işlemleri yapılmaktadır.
Bilimsel çalışmalarda kullanılan aynalarda ise, camın ışığın bir bölümünü absorbasyonunu önlemek amacıyla ön yüzler de gümüşlenir.