Süreyya Paşa Plajı
  | 17 Eylül 2012 |
Arif Atılgan
1874-1955 yılları arasında yaşayan Süreyya İlmen (Paşa) 2. Abdülhamid’in seraskerlerinden Rıza Paşanın oğludur. Aileden zengin olan Paşa 1. Dünya Savaşı sonrası askerlikten ayrılmış, ticarete atılmış daha da zengin olmuştur. Süreyya İlmen milletvekilliği de yapmış, ülkeye batı kültürünü getirmek için kendi doğrularına göre çeşitli çalışmalar ve eserler gerçekleştirmiştir.
Ülkemizde denize girme geleneği 1920 li yıllardan sonra İstanbul’a beyaz Rusların gelmesiyle başlamıştır. Önce deniz hamamları daha sonraları plaj tesisleri kullanılmaya başlanmıştır. Bazı plajlarda ise aynı zamanda bugünün motellerini andıran daha kapsamlı tesisler oluşturulmuştur. Plajları cazip hale getirmek için çeşitli tanıtımlar yapılmış, bu amaçla Milli Piyango İdaresi 7 Ağustos 1944 ve 31 Temmuz 1950 tarihli çekilişlerindeki biletlere plaj resimleri koymuştur.
Süreyya Paşanın Maltepe sahilinde patlıcan, salatalık, kabak vs yetiştirdiği bir sebze bahçesi bulunmaktadır. Paşa, 1939 yılında Kartal Kaymakamı Bahir Öztrak ve Maltepe Belediye Başkanı Kahraman Beyin ısrarları ile bu bahçelik alana plaj yapmaya karar verir. 20 Haziran 1939 tarihinde işe başlanır, 2. Dünya Savaşı dolayısıyla zaman zaman sekteye uğrayan çalışmalar 1946 yılında bitirilir. 8 Haziran 1946 tarihinde açılışı yapılan plaja, DDY geçici bir istasyon oluşturarak ve burada trenleri bir dakika durdurarak katkıda bulunmuştur. Daha sonra ise alt geçitle geçilen plajın arazisine kalıcı bir istasyon inşa edilmiştir. Açılışa gelemeyen Vali Lütfü Kırdar daha sonra haber vermeden plaja geldiğinde tesisleri beğenmiş ve plajdan Bağdat Caddesine asfalt yol yaptırarak tesislerin caddeye bağlanmasını sağlamıştır.
Süreyya Plajı
Modern bir tesis olan Süreyya Plajı 80 1. Mevki soyunma odası, 200 den fazla 2. Mevki soyunma odası, büfe, gazino, hizmet odaları, 42 odalı otel ve 1 büyük evden ibarettir. 300 mt uzunluğunda denize cepheli bir kumsalı bulunmaktadır. Tesisler sadece plaj olarak değil yazlık, eğlence yeri, deniz sporları için de kullanılmakta idi. Plajda orkestra, restoran ve dans etkinlikleri yapılmakta idi. Süreyya İlmen 1947 yılında gazetelere ‘En son sistem tesisata malik olan plaj kabineleri lüks ve konforludur. Mükemmel gazino, fevkalade caz, nefis içki ve yemekler. Aileler için hususi odalar. Bütün banliyö trenleri plajın önünde durur. Kadıköy İskelesi’nden plaja muntazam otobüs servisleri; Karaköy’den de doğrudan doğruya plaja elverişli hususi motor servisleri’ şeklinde ilan vererek tesislerin tanıtımını da yapmıştı.
Ayrıca Kadıköy’ün renkli siması Tayyareci Vecihi Bey’e plaj önüne 1-2 tayyare getirerek plaj ile adalar arasında uçuşlar yapması için büyük evin altında bir daire ayrılmıştı. Süreyya Paşa önceki tarladan dolayı maliyeye 5-10 TL vergi verirken, bir anda dikkatleri üzerine çeken plaj tesisleri dolayısıyla 10000 TL vergi vermeye başlamıştı. Üstelik bu tesisler çevredeki arazilere de değer kazandırmışlardı.
Süreyya İlmen plaja bir simge olması için eski Yunan tarihlerinde Bakireler Tapınağı (Temple des Vierges) olarak bilinen anıtı plaja yapmak istemiştir. Bakireler Tapınağına Avrupa’daki parklarda, su kenarlarında rastlandığı söylenmektedir. İnanışa göre Bakireler Tapınağını ziyaret eden gelinlik çağındaki genç kızlar koca bulmaktadırlar. Süreyya Plajında kıyıdan 50-60 mt açıkta bulunan küçük bir kayalık zeminin üzerine bu yapı tesis edilir. Sonraki yıllarda plajın simgesi haline gelen Bakireler Anıtı yaklaşık 3,5MT çapında 4MT yüksekliğinde 6 kolon üzerine konulmuş bir kubbe şeklinde idi. Ortasında ise Venüs heykeli bulunmakta idi. Yunan mitolojisinde Afrodit olarak bilinen, Roma mitolojisindeki Venüs denizin köpüğünden oluşmuş, istiridye kabuğu içersinden dünyaya gelmiş bir tanrıçanın adıdır. Süreyya İlmen anılarında bu anıtın plajla birlikte mi yoksa daha sonra mı yapıldığını yazmamış. Ancak başka yerlerde okuduğuma göre Bakireler Anıtının yapılması çeşitli sebeplerden dolayı gecikmiş ve 1953 yılında gerçekleştirilmiştir.
Bakireler Anıtı
Eskiden insanlar plajlara giyinik gelirler oradaki soyunma kabinlerinde üzerlerini çıkarıp mayolarını giyerlerdi. Çıkışta yine bu kabinlerde bu sefer mayolarını çıkarıp giysilerini giyerler plajı o şekilde terk ederlerdi. Bazı plajlarda ise soyunma kabinlerinden başka bir de aile kabinleri vardı. Bunlar bir oda büyüklüğünde olur içersinde dinlenecek bir yatak da bulunurdu. Süreyya Plajı da bu çeşitlerdendi. Daha çok trenle gittiğim bu plajdaki anılarımı anlatmam uzun sürer. Ama herkes gibi benim de burada zaman geçirirken yaptığım en önemli işin kıyıdan Bakireler Anıtına kadar yüzerek gidip gelmek olduğunu söyleyebilirim. O yılları düşünürsek trenlerde kollarında plaj sepetleri ile kadınlar ve ellerinde havluya sarılmış mayoları ile erkeklerin olduğu görüntüler gözümüzün önüne gelir.
Süreyya Plajı ve Bakireler Anıtı yıllarca her kesin anılarında yer etmiştir.
Ancak,
Karacaahmet Mezarlığındaki 1. Adada Üsküdarlı bir hanıma ait olan anıt mezar da aynen Süreyya Plajındaki Bakireler Anıtı şeklindedir. S.Ö. isimli bu hanımı Süreyya İlmenin de tanıdığı söyleniyor. Zaten o yıllarda nüfusun çok az olması dolayısıyla her kesin birbirini tanıması çok doğaldır. 1947 yılında 35 yaşında kötü bir hastalıktan ölmüş olan bu genç hanımın mezarı ise yaklaşık 3MT çap ve 3,5MT yükseklikte, Bakireler Anıtının ölçülerine yakın ölçülerdedir. Tek fark, buradaki anıtın ortasında aynı yükseklikte bir kaide üzerinde Süreyya Plajındaki heykelin yerine S.Ö. nün yüksekte duran mezarının bulunmasıdır.
Karacaahmet Mezarlığındaki Anıt Mezar
Doğrusu Süreyya Plajındaki ve Karacaahmet Mezarlığındaki birbirinin aynı olan iki anıttan hangisinin daha önce yapıldığını belgeleyemiyorum. Belki de birbirlerinden hiç haberleri yoktur.
İstanbul’un bin bir sırrı vardır. Ben Anadolu yakasının da sırları olduğunu iddia eden bir kişi olarak bu konuyu ortaya koyuyorum.
Yıllardır Süreyya Plajının simgesi, Maltepe Belediyesinin amblemi, Maltepe’deki Türkan Saylan Kültür Merkezinin modeli olan Bakireler Anıtının şeklinin aslı, Karacaahmet Mezarlığındaki bu anıt mezar olabilir mi?
Bugün doldurulan kıyı dolayısıyla plaj ortadan kalkmış, Bakireler Anıtı kıyı dolgu alanındaki süper marketin otoparkı içinde çukurluk bir köşede kalmış, içindeki heykel ise yok olmuştur. Birçok kişi önemli bir bölümü dolgu alanının altında kalmış olan Anıtı fark etmemekte, bir zamanlar denizin ortasında olduğunu bilmemektedir.
Bakireler Anıtının Bugünkü Durumu
Bu durum kullanılarak, Anıtın denizin ortasına taşınmasını ve birtakım tesisler yapılmasını doğru bulmadığımı belirtmek isterim. Bilinmelidir ki hiç kimse dünyanın parasını hayır için harcamaz. Anıt yerinden oynatılmamalıdır. Burada yapılması gereken şey, en basit anlatımla Anıtın çevresinin deniz seviyesine kadar düşürülerek açılması ve kendisinin ortaya çıkarılmasıdır. İçersine çöp atılabileceği için etrafına havuz yapılması sakıncalı olacaktır. Ancak bir zamanlar suyun içersinde olduğunu hissettirebilmek için çevresine yapılacak düz platform ince fıskiyelerle ıslak tutulabilir. Bir plakete gerekli bilgilendirmeler de yazıldığı takdirde insanlar Bakireler Anıtını en iyi şekilde anlayacaklardır sanırım.
Kıyıda köşede kalmış birçok objenin çeşitli anıları bulunmaktadır. Bunları bilebilmek, en önemlisi hissedebilmek gerekir.
26 Yorum
Yorum yazmak için
Bakireler Tapınağı da Denizini Özlüyor mu?
Santa Maria Draperis Kilisesi
Haziran 23, 2022
Kanlı Çınar
Haziran 23, 2022
Bakireler Tapınağı da Denizini Özlüyor mu?
Süreyya Plajı, Bakireler Tapınağı, Beşçeşmeler, Mahallenin Muhtarları , Feyzullah Hamamı, Süreyya Paşa, hazine, define, küp dolu altınların yığıldığı tepeler, Fatih Sultan Mehmet’in vefat ettiği iddia edilen yer, Palekanon Savaşı, Kardeş Payı, Drama Köprüsü, Adalar manzarası desem size neyi/nereyi çağrıştırır?
1990 yılının çok sıcak bir yaz gününde, 24 Haziran’ında , küçük bir çocukken taşınmıştık Maltepe’ye. Dut, elma, gül ağaçlarıyla ve çiçeklerle donanmış bahçeli- müstakil bir evden apartman yaşamına geçiyor, sevdiğim tüm arkadaşlarımı eski mahallemde bırakıyordum, pek hüzünlüydüm. Ömrümün 25 yılını geçirdiğim Maltepe’ye yapacağımız yolculukta, bu yazımın durakları Süreyya Plajı ,Bakireler Tapınağı, Beşçeşmeler olacak.
“En son sistem tesisata malik olan plaj kabineleri lüks ve konforludur. Mükemmel gazino, fevkalade caz, nefis içki ve yemekler. Aileler için hususi odalar. Bütün banliyö trenleri plajın önünde durur. Kadıköy İskelesi’nden plaja muntazam otobüs servisleri; Karaköy’den de doğrudan doğruya plaja elverişli hususi motor servisleri” Bu pek hoş ilan Süreyya Plajı’nın açılışında gazetelere verilmiş. Süreyya Paşa’nın yaptırdığı Süreyya Plajı, 80 tane birinci sınıf soyunma odası, 200 soyunma kabini ve 42 odalı moteliyle zamanın İstanbul’unda benzeri bulunmayan bir tesis imiş. Tiyatro oyunları, mehtap alemleri, festival eğlenceleri, tangolar ve Türk Müziği konserleri gibi seçkin kültürel faaliyetler de yapılırmış.
Yazın, çok çok daha küçükken, babamın denize getirdiğini hayal meyal hatırlıyorum. İncecik kumlar, mis gibi tertemiz deniz… Plajın simgesi ise Bakireler Tapınağı’ydı. Günümüzde Maltepe sahilinin doldurulması ve otoban yapılması ile denizden çok çok içeride, karada, bir süpermarketin otoparkında yer alsa da, vaktiyle denizin ortasında, kayalıklar üzerindeydi. Hikayesi de şudur; Eski Yunan mitolojisinde evlenmek isteyen genç kızlar Bakireler Tapınağı’nı ziyaret edermiş. Altı sütun üzerine oturan yuvarlak bir kubbeden oluşan bu tapınağın içerisinde, Venüs’ün güzelliği ile özdeşleşen heykel ise sonradan çalınıyor maalesef. Üsküdar’daki Kız Kulesi’ni gördüğümde bazen şunu düşünmeden edemem; “Niye Bakireler Tapınağı da burası gibi Maltepe sahilinin sembolü olarak denizin ortasında kalmamış ki…” Gerçi yüzemeyip sadece bakmakla yetindiğimiz denizlerimizi gördükçe “Ne eskisi gibi kaldı ki” sorusu eşlik ediyor hemen. Acaba bizim eskiyi özlediğimiz gibi ,Bakireler Tapınağı da denizini özlüyor mu, kim bilir…
Sahilden tren yoluna doğru, Beşçeşmeler’in sokaklarına girdiğimizde kulağımıza şu şarkı çalınmıyor mu?
“Kadın, erkek, genç, yaşlı
Küçük , büyük, ihtiyar
Kızlar, delikanlılar ve sevimli çocuklar
Herkes yerini alsın, bizim dizi başlıyor,
Sanki gerçek hayatta bu mahalle yaşıyor.”
Evet bildiniz, “Mahallenin Muhtarları” dizisinin jenerik müziği bu ve biz de şu anda Mahallenin Muhtarları Sokağı’ndayız; Temel’i, Fadime’si, Muhtar Bubacuğu, Müzevvir Müzeyen’i, Şöför Ali’si, Şirin’i ,Kemikkıran Kadriye’si, İğneci Handan’ı ile 10 sene, 10 sezon, 337 bölüm çekilen diziye set olmuş, Maltepe’nin en güzide yerindeyiz… Ülkenin en uzun soluklu dizilerinden biri olan Muhtarlar’ın son sezonunun, son iki bölümünde çalışma şerefine nail olmuş bir sinema öğrencisi olduğumu da not etmek isterim bu vesileyle.
Turuncu-kırmızı binayı gözünüzün önüne getirebildiniz mi; elinde çay tepsisi, omzunda “Çaydanluk” u ile dolaşan Temel’in kahvehanesini hani? Şimdi buranın ismi “Mahallenin Muhtarlari Kafe” Duvarlarında hala dizi oyuncularının fotoğrafları mevcuttur. Bu kafenin hemen sol çaprazında tarihi Feyzullah Çeşmesi bulunur. Bu çeşme mahalleye ismini veren beş adet çeşmeden oluşmaktadır. Bir de Tarihi Beşçeşmeler Simit Fırını vardır ki, elbette bahsetmeden geçmek olmaz. Bu fırının olduğu bina, Maltepe’de kurulan ilk binalardan biri olma özelliğine sahip, tarihi 1810’a dayanıyor. 150 sene kadar ekmek fırını olarak hizmet vermiş bu yapı, şimdilerde sahiplerinin kendilerinin hazırladığı pekmezleriyle kaynattıkları nefis taş fırın simidi ile meşhurdur. Yolunuz düştüğünde tatmadan dönmeyin derim.
Günümüzde Beşçeşmeler olarak bilinen tarihi balıkçı köyü halen eski aşı boyalı ,cumbalı ahşap evleri,dar sokakları, Arnavut kaldırımları,meydanı, çeşmeleri, asmalı kahvesi ile ilçenin nostaljik yerleşimlerinden olup, çınar ağaçları ile süslü meydanında bulunan cafeleri, restoranları ile özellikle yazın hem Maltepeliler’in hem İstanbullular’ın uğrak gezi ve dinlenme alanlarından biridir. Son dönemde pek sevdiğim “Beş Kardeş” de Beşçeşmeler mahallesini set olarak kullanmış dizilerden biridir.
Beşçeşmeler Mahallesi için, Maltepe’nin prestij yeridir dersek isabetli bir tespitte bulunmuş oluruz.
Eşsiz bir kültür turizmi yaşamak, tarihin bambaşka köşelerinde gezinmek, tatilinize tarifsiz güzellikler katmak için, seyahat planlarınızı İstanbul’a yapın.
İstanbul seyahatinizde nerede kalacağınıza, nereleri görmeniz gerektiği, neleri tatmanız gerektiğine dair bilgiler almak istiyorsanız bize mail atabilirsiniz. Kalabileceğiniz otellerden, yemek yiyebileceğiniz mekanlara, gezi rotanızdan, eğlence alanlarına kadar her konuda bilgiyi arkadaşlarımız karşılıksız olarak size vereceklerdir. Şimdiden iyi tatiller, iyi eğlenceler…
[email protected]
Yazarımızın tüm yazılarına ulaşmak için lütfen tıklayınız ►►
Arzu Arda
İstanbul tarihi ve turistik yerleri
Bizi Facebook adresimizden takip edin
BAKİRELER MABEDİ/TEMPLE DE VİERGES eskiden kıyıdaki kayalıkların üstünde tüm görkemiyle görünürdü, plaj müdavimleri oraya denizden yürüyerek veya yüzerek ulaşır, güneşlenir, gölgesinden de yararlanır, mola verirlerdi, şimdi karaya çekilmiş durumda , Migros'un yanında, hüzünlü, iyice karadan uzaklaşan denizdeki eski yerini trafikte akan son model arabaların, doldurulan betonların, kabloların, arasından seyretmeye çalışıyor. En arkada ufuk hattında Kınalıada/Proti aynı yerinde bin yıllardır Süreyya Plajına'da göz kırpıyor.
Bir alıntı da yukardaki eski fotograflarını da yüklediğim Değerli Araştırmacı ve Demiryolu Emekçisi Arkadaşımız Sevgili Tugay Kartal'dan;
Süreyya Paşa'nın (İlmen) Küçükyalı Deresi'nin Marmara Denizi'ne döküldüğü alanda, vakti zamanında sebze meyve yetiştirdiği çiftliğinin yerine yaptırdığı Süreyya Plajı zamanının İstanbul'da benzeri bulunmayan bir tesisi idi. Plaj açıldıktan sonra halkın rahatça buraya ulaşabilmesi için TCDD idaresinin desteği ile bir peron yapılır ve yaz aylarında banliyö seferleri burada 1 dakika durmaya başlar. Daha sonraki Vali Lütfü Kırdar plajı ziyaret eder, çok etkilenir ve plajın asfalt bir yol ile Bağdat Caddesine bağlanmasını sağlar. Plaj İstanbul ve Avrupa'da benzeri olmayan çağdaş bir şekil alır. istasyonun çevresinde gelişen semte de adını bu plaj vermiştir. 20 Haziran 1939'da başlanan Süreyya Plajı'nın inşası, İkinci Dünya Savaşı yüzünden kesintiye uğramış, tamamlanması ise 1946'yı bulmuştur. 80 tane birinci sınıf soyunma odası, 200 soyunma kabini ve 42 odalı moteliyle İstanbul'un gözde tesislerinden biri idi.
Süreyya Plajı, 300 metrelik kıyısı, ılık denizi ve ince kumuyla yaz aylarında yalnız çevre sakinlerini değil, bütün İstanbul'luları çekerdi. Plajın simgesi ise kıyıdan 50 metre kadar uzaklıkta, denizin ortasındaki kayalar üzerine 1953 yılında yapılmış Bakireler Tapınağı'dır. Eski Yunan mitolojisinde evlenmek isteyen genç kızların Bakireler Tapınağı'nı ziyaret ettikleri efsanesinden esinlenerek yapılan bu simgesel tapınak yaklaşık iki-üç metre çapında, altı direk üzerine oturtulmuş yuvarlak bir kubbeden oluşmaktaydı. Ortasında bulunan heykelin akıbetinin ne olduğu bilinmemektedir.
İlçenin sembolü olmasının yanı sıra birçok kamu kurum ve kuruluşunun da logo olarak da kullandığı Bakireler Tapınağı bugün Maltepe sahilinin doldurulmasından sonra Tapınak, karaya çıkmış. Şimdi, bir süpermarketin otoparkının ortasında durmaktadır. Anıt bugün Maltepe belediyesinin amblemi olmuştur.
Sureyyapasa Sahil & Plaj, Maltepe, nerede, Otobüs, Metro, Minibüs / Dolmuş, Tren veya Vapur ile nasıl gidilir?
Maltepe şehrinde Sureyyapasa Sahil & Plaj konumuna Toplu Taşıma
Maltepe, Türkiye'deki Sureyyapasa Sahil & Plaj adresine nasıl gidebileceğinizi mi merak ediyorsunuz? Moovit, en yakın toplu taşıma durağından adım adım yol tarifi ile Sureyyapasa Sahil & Plaj adresine ulaşmanın en iyi yolunu bulmanıza yardımcı olur.
Moovit, şehrinizde gezmenize yardımcı olacak ücretsiz haritalar ve canlı yol tarifleri sağlar. Saatleri, güzergahları, hareket saatlerini görüntüleyin ve gerçek zamanlı olarak Sureyyapasa Sahil & Plaj adresine ne kadar sürede ulaşabileceğinizi öğrenin.
Sureyyapasa Sahil & Plaj için en yakın durak veya istasyonu mu arıyorsunuz? Hedefinize en yakın durakların listesine göz atın: Yüzevler; Yüzevler - Pendik Yönü; Kaptan Sokak - Pendik Yönü; Süreyyapaşa - Kadiköy Yönü; Süreyyapaşa.
Otobüs:1617E-10Tren:MARMARAY (ATAKÖY - PENDIK)MARMARAY (HALKALI - GEBZE)Metro:M4Minibüs / Dolmuş:MİNİBÜS: C- 50MİNİBÜS: C-50
Sizi daha erken zamanda ulaştırabilecek başka güzergah olup olmadığını görmek ister misiniz? Moovit alternatif rotalar veya saatler bulmanıza yardımcı olur. Moovit Uygulamasından veya Web Sitesinden kolayca Sureyyapasa Sahil & Plaj için yol tarifi alın.
Sureyyapasa Sahil & Plaj adresine en kolay yoldan ulaşmanızı sağlıyoruz, bu nedenle Maltepe konumundaki kullanıcılar dahil 1.5 milyondan fazla kullanıcı, toplu taşıma için en iyi uygulama olarak Moovit'e güveniyor. Ayrıca otobüs uygulaması veya tren uygulaması indirmenize gerek yoktur. Moovit, en doğru otobüsü veya metro saatlerini bulmanıza yardımcı olan tüm toplu taşıma araçlarının bir arada olduğu ulaşım uygulamanızdır.
Sureyyapasa Sahil & Plaj için Otobüs, Metro, Minibüs / Dolmuş, Tren ve Vapur fiyatları, ve tüm yolculuk ücreti hakkında bilgi için lütfen Moovit uygulamasını kontrol edin.
Havaalanı, hastane, stadyum, market, alışveriş merkezi, kafe, okul, kolej ve üniversite gibi popüler yerlere gitmek için uygulamayı kullan.
Konum: Maltepe, İstanbul
gelişim planı örnekleri 2022 doğum borçlanmasi ne kadar uzaktaki birini kendine aşık etme duası 2021 hac son dakika allahümme salli allahümme barik duası caycuma hava durumu elle kuyu açma burgusu dinimizde sünnet düğünü nasil olmali başak ikizler aşk uyumu yht öğrenci bilet fiyatları antalya inşaat mühendisliği puanları malta adası haritada nerede